đến vậy? Tôi nhìn lại một lượt khung cảnh núi non trùng điệp, sông suối
lượn quanh, ốc đảo xanh tươi với hai bên là vách núi dựng đứng này, một
địa danh chợt lóe lên trong đầu tôi: Thiên Phật động Kizil.
- Rajiva, Thiên Phật động Kizil ở đây phải không? Đưa tôi đi xem có
được không?
Tôi sung sướng tột độ. Thiên Phật động Kizil là quần thể hang đá nằm ở
cực Tây, được xây dựng sớm nhất ở Trung Quốc. Giá trị to lớn của di tích
này nằm ở các bức bích họa, vẻ đẹp của nó có thể sánh ngang với các bức
bích họa ở Đôn Hoàng. Về mặt thời gian thì những bức bích họa này còn ra
đời trước các bức bích họa ở Đôn Hoàng hơn hai thế kỷ. Phong cách nghệ
thuật đậm màu sắc tín ngưỡng Phật giáo Đại Thừa, là đặc trưng của nghệ
thuật Khâu Từ, là nguồn tư liệu vô cùng quý giá để nghiên cứu về quốc gia
này. Tiếc thay, về sau, những người Ujur theo tín ngưỡng Hồi giáo đã phá
hoại nghiêm trọng công trình này. Thêm vào đó, khoảng thế kỷ thứ XIX,
nhà khoa học về phương Đông người Đức, A. Von Le Coq cũng đã đến đây
và lấy đi không ít hiện vật quý giá. Nếu tôi được tận mắt ngắm nhìn công
trình đồ sộ này khi nó còn nguyên vẹn và phác thảo lại, sẽ có giá trị biết
bao!
- Thiên Phật động Kizil nào vậy?
Dường như cậu ta không hiểu. Có lẽ vì Kizil là tiếng Duy Ngôn Nhĩ
(Uygur) và vào thời gian này, thì vẫn chưa xuất hiện tên gọi Thiên Phật
động Kizil.
- Đó là ngôi chùa kiểu kiến trúc hang đá được xây dựng trên vách núi,
bên trong có rất nhiều tranh bích họa và những hang đá kéo dài hàng ngàn
dặm, chạy suốt dọc vách núi Karadag.
Hai mắt sáng lên, tôi xúc động mô tả cho cậu ta nghe, nhưng Kumarajiva
dường như vẫn không hiểu gì cả. Cậu ta đưa mắt quan sát một lượt khung
