đem lại nhiều thích thú. Ta sẽ dễ dàng tự nhủ mình hãy thường xuyên
nhớ chú niệm và nhận ra ô nhiễm. Hậu quả là chú niệm sẽ trở nên liên
tục và đến lúc, khi pháp hành chín mùi, ta càng hăng say chú niệm.
Một khi phấn khởi thực hành và tiến triển mạnh mẽ trong pháp hành ta
sẽ chú niệm một cách tự nhiên. Ta sẽ tự động cảm nhận rõ ràng ý niệm giải
thoát, chưa bao giờ từng chứng nghiệm. Nó sẽ thường phát hiện, và ta chỉ
giản dị lúc còn nào cũng hiểu biết rằng mình đang hiểu biết. Nói cách khác,
ta hay biết rằng mình đang hay biết, tâm ta trở thành đối tượng của sự hay
biết. Khi ta có loại phấn khởi hăng say nầy tâm trở nên càng thản nhiên
buông xả.
Đến lúc bấy giờ trạng thái thức tỉnh hay biết của ta đã được kiên cố vững
chắc, ta sẽ cần cố gắng chút ít để giữ cho nó tự động duy trì sức phát triển.
Lúc còn nào ta cũng sẽ chú niệm hay biết những đối tượng khác còn nhau
mà khỏi cần quan tâm cố gắng. Thí dụ như khi rửa tay, cùng lúc ta có thể
ghi nhận cử động của tay, cảm giác xúc chạm, mùi thơm của xà bông, tiếng
nước chảy. Trong khi hay biết những điều ấy ta có thể ghi nhận những xúc
cảm trong chân mình đang đặt trên sàn nhà, nghe tiếng loa từ thiền viện
xuyên qua sân chùa, hoặc thấy những vết dơ trên tường, nảy sanh ý muốn
lau chùi. Trong khi tất cả những điều ấy xảy diễn, ta cũng có thể hay biết
tâm mình đang ưa thích hay phiền muộn. Mỗi khi rửa tay dĩ nhiên ta hay
biết những điều tương tợ như vậy. Sự hay biết tự nhiên luôn luôn chuyển
dịch, mãi mãi lôi cuốn lòng vòng, buông xả vài đối tượng và chấp vào
những đối tượng khác, đổi dời từ nhóm đối tượng nầy sang nhóm đối tượng
kia.
Khi tiến đến trạng thái tự động chú niệm, có thể ta cảm nhận rằng mặc
dầu sự vật hình như chậm lại vì ta cùng lúc tỉnh thức chú niệm nhiều đối
tượng khác còn nhau, không phải như lúc bắt đầu tu tập, phải khó khăn lắm
mới giữ được chánh niệm trong một hay hai đề mục. Tuy nhiên, ta vẫn có
thể thình lình mất quân bình khi bất ngờ chứng nghiệm những hình thức
tham ái hay sân hận mạnh mẽ. Điểm khác biệt là đến đây tâm ta thường rất
nhanh nhẹn khi phải đương đầu với những ô nhiễm thô thiển hay vài thái
