độ sai lầm, và chúng sẽ hoặc tức khắc tan biến, hoặc bắt đầu giảm suy
cường lực. Ta sẽ vẫn mất chú niệm, tâm vẫn có thể phóng dật, chú niệm
vẫn giảm suy, nhưng thông thường ta có thể sớm sủa hay biết và phục hồi
tình trạng ổn định nầy. Chánh niệm tự nhiên sẽ tự động trở lại.
Trước khi ta quá hăng say, hãy có lời tự cảnh giác.
Không dễ gì chứng nghiệm những trạng thái kích thích phấn khởi như
vậy. Ta không thể làm cho nó phát sanh, mà cần phải nhẫn nại. Ta có thể
chứng nghiệm tâm quả quyết hăng hái sau khi hành thiền tốt đẹp trong vài
tuần, nhưng tình trạng ấy không bền bĩ lâu dài. Phải thực hành tốt đẹp và
chuyên cần. Khi đã thành công quyết tâm hăng hái ta có thể trở lại tình
trạng dể duôi mất hăng say trong vài giờ hoặc nữa, trong vài phút sau. Lòng
hăng say chỉ có thể đến với ta một cách tự nhiên. Phần đông hành giả phải
mất vài tháng hay cả năm mới có thể tinh luyện và hiểu biết cần thiết để
thức tỉnh hay biết, giữ chánh niệm tự nhiên suốt ngày.
Khi pháp hành đã được còn nhuần nhã điêu luyện, tâm định tự nhiên trở
nên kiên cố vững chắc, tức sẽ ổn định hơn. Tâm cũng trở nên sắc bén, thoải
mái, an tĩnh hơn, đơn giản và chân thật, nhu nhuyễn và nhạy cảm hơn.
Thông thường tâm chẳng những có thể dễ dàng nhận ra các ô nhiễm vi tế
mà còn có thể chú niệm hay biết các đối tượng khác. Trạng thái tự động
chú niệm chẳng những giúp ta hay biết nhiều đối tượng khác còn nhau, mà
còn giúp ta hiểu biết nhân quả, quan sát với chi tiết và đối phó với những ô
nhiễm vi tế.
Thí dụ như ta có thể cảm nghe rất an tĩnh thư thái và vắng lặng trong thời
thiền hành, rồi đến lúc thiền tọa thì ghi nhận ít nhiều cảm giác bận rộn, bất
an. Đến đây, tâm thức tỉnh hay biết ô nhiễm, chấp nhận kinh nghiệm và bắt
đầu muốn tìm hiểu. Câu hỏi, “Tại sao tình trạng bất an có thể phát sanh?”.
Lúc ấy tâm chỉ ở với câu hỏi nầy. Cùng lúc ta cũng nhìn xem tình trạng
căng thẳng trong thân mà ta biết có liên quan đến cảm giác bất ổn, như bao
tử thắt đau chẳng hạn. Chừng ấy, thình lình ta có thể phát giác rằng có tình
trạng căng thẳng tích trữ bất mãn hay cảm nghĩ kích thích bồng bột nằm
phía sau tình trạng bất an của tâm và tình trạng căng thẳng của thân. Nói
