quê, tàn phá môi trường sinh sống của người dân khắp nơi, cũng như mượn
trọn số tiền tiết kiệm của đàn kiến bằng cách giữ lãi suất huy động của mỗi
ngân hàng dưới 2% trong suốt 30 năm qua. Và trong tất cả các thiên tai,
khủng hoảng nhân tạo hay biến động xã hội, đàn kiến Trung Quốc là những
người phải hứng chịu mọi thua lỗ. Các con ve Trung Quốc luôn luôn được
bao bọc và nhiều khi hưởng thêm phúc lợi của chính phủ.
Từ đời kiến qua ve
Năm 1978, tôi đi công tác nhiều lần tại Bắc Kinh và có quen anh Liu Shan
Dong, một viên chức trẻ tại Bộ Ngoại Thương Trung Quốc. Một hôm, anh
mời tôi về nhà dùng cơm. Gia đình anh có 4 người (vợ, con và mẹ già),
được cấp một căn hộ rộng khoảng 20m2 sau 10 năm làm việc cho chính
phủ. Anh đạp xe đi về hơn 28 km mỗi ngày vì phải về nhà ăn cơm trưa để
tiết kiệm tiền. Anh há hốc miệng khi nghe tôi nói tiền gửi xe hàng ngày của
tôi ở Manhattan (NYC) mất khoảng 30 đô la Mỹ, tương đương với số
lương hàng tháng của anh.
Anh là một con kiến chăm chỉ, hiền lành, gương mẫu như cả tỷ con kiến
khác ở Trung Quốc. Mười hai năm sau, tôi quay lại Bắc Kinh, tìm anh và
cuộc đời anh đã thay đổi nhiều. Nhờ một dự án khu công nghiệp có sự hỗ
trợ mạnh mẽ của chính quyền địa phương ở Thiên Tân (cách Bắc Kinh
khoảng 70 km về phía Nam), anh đã trở thành một “con ve” ấn tượng của
Bắc Kinh. Gia đình anh bây giờ đã ở một biệt thự rộng hơn 600m2 ngay
gần khu Đại học Thanh Hoa, anh và vợ đều có tài xế riêng cho hai chiếc
Mercedes và BMW đời mới nhất, và nhân công phục vụ tại nhà riêng của
anh đã lên đến 6 người (2 ôsin, 1 người làm vườn, 2 người tài xế và 1
người nấu bếp). Nhưng cái thay đổi lớn nhất là “con ve” này, kể cả bà vợ và
bà mẹ, đã quên hẳn cái quá khứ làm kiến của mình và theo nhận xét của tôi,
đối xử khá tàn tệ với người làm trong nhà. Hiện tượng con ve Liu Shan
Dong thực ra rất phổ biến ở mọi tỉnh thành Trung Quốc.
