bên ngoài những bảo tàng và những tư dinh quý tộc Madame de
Villeparisis, bác xà ích đi theo con đường cũ của Balbec ít có xe qua
lại, với hai hàng du trồng ven đường nom thật thích mắt.
Một khi đã quen với con đường cũ này, để thay đổi, chúng tôi thường
về bằng một con đường khác, trừ phi lúc đi chúng tôi đã theo lối đó;
con đường này xuyên qua những cánh rừng Chantereine và Canteloup.
Chim chóc líu lo hót trong những lùm cây ngay bên cạnh mà chẳng
nhìn thấy con nào, điều đó mang lại cho chúng tôi cái cảm giác nghỉ
ngơi như khi ta nhắm mắt lại. Ngồi sững trên chiếc ghế nhỏ như thần
Prométhée
bị xiềng trên mỏm đá, tôi lắng nghe tiếng chim ca
. Và
mỗi khi tình cờ trông thấy một con chim từ dưới chiếc lá này chuyền
sang một chiếc khác, tôi hầu như chẳng thấy liên quan gì giữa nó và
những tiếng hót kia, đến nỗi tôi khó lòng tin rằng nguồn gốc phát sinh
tiếng hót lại nằm trong cái cơ thể bé tí ngỡ ngàng, nhảy nhót chẳng
nhìn ai kia.
Con đường cũ này cũng giống như nhiều con đường khác cùng loại
người ta thường gặp trên đất Pháp, lên thì khá dốc mà xuống thì thoai
thoải rất dài. Vào chính lúc này đây, tôi không thấy nó đẹp lắm, tôi chỉ
hài lòng được trở về. Nhưng về sau, nó trở thành một nguồn vui khi trụ
lại trong ký ức tôi như một điểm xuất phát mà tất cả những con đường
tương tự sau này tôi qua, dù trong một cuộc đi dạo hay một hành trình
dài, đều có thể nối thẳng vào liền như không hề ngắt quãng, và nhờ có
nó, liên thông ngay với trái tim tôi. Bởi vì hễ xe ngựa hay xe hơi đi vào
một con đường tựa như nối tiếp con đường tôi đã rong ruổi trong xe
của Madame de Villeparisis, điều lập tức chiếm lĩnh ý thức tôi lúc đó
như là thuộc về quá khứ gần nhất của tôi (tất cả những năm giữa quãng
đó đều triệt tiêu), đó chính là những ấn tượng tôi cảm thấy vào những
buổi chiều tà ấy trong những cuộc dạo chơi quanh vùng Balbec, khi
hương lá cây ngào ngạt, khi sương mù dâng lên và khi chúng tôi nhìn
thấy qua hàng cây mặt trời lặn tận bên kia ngôi làng sắp tới, như một
vùng rừng rú tiếp theo, quá xa để có thể tới ngay trong chiều. Hòa với
