chịu cực hình trong những đồ vật bề ngoài tưởng như vô tri vô giác
đang van xin được giải thoát. Vả lại, vì trí nhớ của ta thường không gợi
lại những hồi ức theo đúng trình tự thời gian, mà như một hồi quãng
trong đó trật tự các phần bị đảo lộn, nên mãi lâu về sau tôi mới nhớ ra
là chính trên chiếc tràng kỷ ấy, nhiều năm trước, tôi đã lần đầu tiên nếm
mùi lạc thú ái ân với một cô em họ - trong khi tôi phân vân chưa biết
nên chọn chỗ nào, nàng đã đưa ra lời khuyên khá nguy hiểm là lợi dụng
giờ bà-cô Léonie ra ngoài phòng.
Cả phần còn lại trong số đồ bà-cô Léonie để lại, đặc biệt là một bộ
đồ ăn bằng bạc rất đẹp, tôi đều đem bán, bất chấp ý kiến phản đối của
cha mẹ, để có tiền gửi thêm nhiều hoa cho Madame Swann; mỗi lần
nhận được một lẵng hoa phong lan lớn, bà thường bảo tôi: “Nếu tôi là
ông thân sinh ra cậu, chắc tôi phải kiếm cho cậu một cố vấn pháp lý
thôi
.” Làm sao tôi có thể giả định rằng một hôm nào đó, tôi sẽ rất tiếc
bộ đồ ăn bằng bạc ấy, một hôm nào đó, niềm vui thích tưởng như
không gì có thể lớn hơn đối với tôi: làm đẹp lòng cha mẹ Gilberte, sẽ
trở nên tuyệt đối vô nghĩa? Cũng chính vì Gilberte và để khỏi rời xa
nàng mà tôi quyết định không dấn thân vào sự nghiệp ngoại giao. Bao
giờ người ta cũng hạ những quyết tâm dứt khoát vì một trạng thái tinh
thần nhất thời. Tôi khó mà tưởng tượng được là cái tố chất kỳ diệu ngự
trong Gilberte và tỏa ngời nơi cha mẹ nàng, tỏa khắp ngôi nhà nàng ở,
khiến tôi dửng dưng với mọi thứ khác, lại có thể thoát ra và “di trú” đến
một con người khác. Quả thật vẫn cái tố chất ấy, vậy mà tác động của
nó đối với tôi lại hoàn toàn khác. Bởi vì vẫn là căn bệnh cũ song đã
chuyển hóa; và mỗi độc tố ngọt ngào không được chấp nhận như trước
nữa khi mà cùng với năm tháng, sức đề kháng của con tim suy giảm.
Tuy nhiên, cha mẹ tôi những muốn trí thông minh mà Bergotte công
nhận ở tôi phải được thể hiện ra bằng một công việc đáng kể nào đó.
Khi chưa quen biết ông bà Swann, tôi cứ ngỡ cái trạng thái cồn cào do
không thể tự do gặp Gilberte khiến tôi không thể làm việc. Nhưng khi
cánh cửa nhà họ mở rộng đối với tôi, thì hễ ngồi vào bàn làm việc chưa
