DƯỚI BÓNG NHỮNG CÔ GÁI TUỔI HOA - Trang 446

chỉ bằng cái hình dung từ ấy, ta sẽ thấy nó thường ứng vào một hình
ảnh kỳ lạ nào đó của một sự vật quen thuộc, một hình ảnh khác với
hình ảnh ta quen thấy, kỳ lạ mà chân thực, do đó càng khiến ta xúc
động gấp đôi vì nó làm ta ngạc nhiên, kéo ta ra khỏi những thói quen
của mình, đồng thời đưa ta trở về bằng cách nhắc ta nhớ đến một ấn
tượng. Chẳng hạn, một trong những tấm ảnh “tuyệt mỹ” đó vận dụng
một quy luật của lối vẽ phối cảnh, cho chúng ta thấy một ngôi nhà thờ
nào đó không như ta quen thấy ở giữa thành phố, mà trái lại, “chụp” từ
một điểm đã chọn, nó có vẻ cao gấp ba mươi lần những ngôi nhà xung
quanh và chòi ra bên bờ sông mà thực ra nó ở cách xa đó. Chính cố
gắng của Elstir để trình bày sự vật không như ông biết chúng vốn là
thế, mà theo những ảo ảnh thị giác tạo nên cái nhìn ban đầu của chúng
ta, đã đưa ông đến chỗ làm sáng tỏ một số luật phối cảnh, làm chúng
nổi bật hơn, nghệ thuật vốn là nhân tố phát lộ chúng đầu tiên. Một con
sông, do khúc ngoặt của dòng chảy, một con vịnh nhìn bề ngoài như
gần kề những vách đá, có vẻ như đào sâu vào giữa đồng bằng hay giữa
núi non một con hồ hoàn toàn khép kín bốn bề. Trong một bức vẽ cảnh
Balbec vào một ngày hè nóng thiêu, một chỗ bờ biển hõm vào, bao
quanh là những vách granit màu hồng, biển như không còn là biển, mà
lùi ra xa hơn. Người xem tranh cảm thấy đó vẫn là đại dương chỉ bằng
vào đám hải âu xoáy lượn trên những thứ nom như là đá, nhưng thực ra
chúng đang hít hơi ẩm của sóng biển. Cũng bức tranh này làm toát ra
một số quy luật khác như, dưới chân những vách đá mênh mông, những
cánh buồm trắng tí hon duyên dáng trên màu xanh lơ của mặt-biển-
gương-soi như những chú bướm ngủ quên, và một số tương phản giữa
chiều sâu bóng tối với độ trắng của ánh sáng. Thủ pháp vận dụng mảng
tối như vậy, cũng do nhiếp ảnh phổ biến rộng rãi, đã khiến Elstir thích
thú đến nỗi hồi xưa ông đã say mê vẽ những ảo cảnh thật sự, chẳng hạn
như: một tòa lâu đài với một ngọn tháp bên trên hiện ra trong tranh như
một tòa lâu đài tròn trịa nối dài thêm một ngọn tháp trên đỉnh và một
ngọn tháp đảo ngược dưới đáy, hoặc do độ trong veo lạ thường của một
ngày đẹp trời khiến cho bóng soi xuống mặt nước như có độ rắn và