chuyện với cháu sao.
- Không phải con người ta lúc nào cũng sáng suốt. Cháu là bậc chủ tể
của nước, ông không thể nói với cháu điều gì vào lúc mà ông nghĩ rằng ông
không còn đủ sáng suốt nữa. Như sực nhớ ra một điều gì đó, Trần Thủ Độ à
lên một tiếng, lại nói: - Có việc này ông muốn nói với cháu kẻo bất chợt ra
đi mà chưa kịp nói, lại ân hận. Thôi thì tuổi già như ngọn đèn trước gió chả
biết đâu mà nói mạnh được.
Việc gì à, ông sẽ nói ngay đây. Nhưng bây giờ là thần tâu với hoàng
thượng chứ không phải là ông nói với cháu. - Tâu bệ hạ, thần xin nói điều
gan ruột. Tuy rất khó khăn nhưng vì nghĩa cả nên không thể không nói. Đó
là việc thần có mấy người con đã trưởng thành. Chúng tuy có lớn mà không
có khôn, chẳng một đứa nào có tài cán gì cả. Nếu bệ hạ có thương thần thì
sau khi thần mất đi chớ có giao cho chúng trọng trách mà để di họa cho
nước. Chỉ nên cho chúng cái tước nhàn tản mà hưởng lộc triều đình ban do
thần để lại. Thế là đủ lắm rồi. Trần Thủ Độ ngừng lời, vẻ thanh thản nhẹ
nhàng tựa như ông vừa trút đi được một gánh nặng. Tay vuốt chùm râu sợi
đen chen sợi bạc, mắt nhìn nhà vua, ông nói tiếp: - Tâu bệ hạ, suốt cuộc đời
phụng sự quốc gia, suốt cuộc đời vì đế nghiệp nhà Trần ta, thần chỉ xin có
một đặc ân này. Đây là lần đầu tiên nhưng cũng là lần cuối cùng, thần xin
ân mệnh cho riêng mình.
Nghe Trần Thủ Độ nói, vua Thánh tôn hết sức bàng hoàng. Nhà vua
không thể ngờ ở đời lại có người lòng dạ thẳng ngay đến vậy, tận trung với
nước đến vậy. Nhà vua bèn đứng dậy vái Thái sư hai vái và với giọng run
run vì cảm động, vua nói:
- Đọc bài minh do phụ hoàng cháu viết để tụng ca công đức ông trong
nhà sinh từ, quả thực đã có lúc cháu thầm nghĩ. “Con cháu viết về ông bà
cha chú thường nhân cái đẹp lên để làm gương cho đời sau”. Nhưng qua
cuộc kháng Mông vừa rồi với việc ông vừa nói đây, thời cháu lại nghĩ rằng
phụ hoàng cháu mới chỉ nói được một phần về công lao của ông đối với dân
nước, đối với dòng tộc, còn như về phần nhân cách cao thượng của ông thì
phụ hoàng cháu lại chưa nhắc đến. Có nhẽ mai đây cháu phải dựng thêm
một bi ký nữa trong nhà sinh từ của ông.
