Quốc sư vái đáp lễ rồi nói:
- Lão tăng ẩn tu nơi núi rừng Yên Tử, vài năm lại đây hoàng thượng
vời về kinh sư, lại chuyên chú vào việc chỉ dẫn cho thợ khắc ván in trước
tác của ngài, nên việc đời với lão tăng khác chi ếch ngồi đáy giếng, thực
không dám lạm bàn. Nhưng lão tăng chỉ xin nói một điều, nếu người Mông
Cổ đã chiếm xong Trung Hoa thì mọi việc sẽ rất khó khăn cho ta. Nếu họ
chưa chiếm được Trung Hoa ắt họ sẽ còn nới tay. Vì vậy đối sách có thể dây
dưa, xin bớt điều này bỏ điều kia. Cư xử với những người tâm địa hổ lang
này là muôn khó. Bệ hạ nên cân nhắc, cố giữ lấy cái thế nhân chủ. Mất thế
nhân chủ là mất nước. Ta là nước nhỏ, thế yếu. Tức là phải lấy yếu chống
mạnh. Thế thì phương lược ắt bệ hạ phải dùng phép lấy nhu chế cương.
Tăng này chỉ mong sao cái tâm thế gian được yên định cho cái trí nó sáng ra
thì mới bớt sân si rồi từ đó mà chế ngự lòng tham dục. Kẻ nào tham sân thái
quá ắt sẽ trắng tay. Không chỉ trắng tay mà còn vong thân, vong quốc. Đại
Việt ta từ xưa vẫn lấy nhân nghĩa, hòa ái làm đối sách. Những kẻ cậy mạnh
không thời nào chịu nghe. Và xem ra lần nào họ cũng chuốc họa. Nay bệ hạ
lo giữ nước, bảo vệ sinh linh, ấy là việc thiện nên sẽ được Trời Phật độ. Bệ
hạ cứ vững tâm mà hành hóa, muôn dân sẽ cùng bệ hạ giữ nước.
Ngừng lời thiền sư quay về phía nhà vua, lại quay sang phía thái sư
cúi chào rồi tiếp:
- Bần tăng có vài lời thô lậu trước việc lớn quốc gia, đúng sai không
biết nhưng đó là lời nói trực tâm, xin bệ hạ và chư vị thứ lỗi.
Vua Thái tông vội tiếp lời:
- Đa tạ đại lão thiền sư đã chỉ cho trẫm phương lược ứng xử. Có thể
nói Quốc sư đã chỉ cho ta phương lược chung, vậy ta phải tìm ra đối sách
cho từng việc một. Ví như mỗi việc nhà Nguyên đòi đây nên cư xử như thế
nào. Hoặc giả, ngoài phương lược như đại lão thiền sư vừa chỉ dẫn, ai có
phương lược nào khác cứ tâu lên để cùng nghị bàn.
Thái sư Trần Thủ Độ nói:
- Phương lược nước nhỏ đối với nước lớn như đại lão thiền sư vừa
dạy, quả là siêu việt và không gì có thể thay thế. Lấy yếu chống mạnh, lấy
