phổ quát như là một quy luật của tự nhiên.
[75]
Huệ Quang thiền sư là pháp danh Lý Huệ tôn đặt cho mình khi xuất gia.
[76]
Tang thất phụ là những người đàn bà có tội phải đày đi làm ở các trại dâu tằm của nhà nước.
[77]
Phường Thụy Chương xưa kéo từ đầu đường Thụy Khuê đến Bưởi.
[78]
Tô Lịch xưa là đường giao thông thủy chủ yếu trong nội đô rồi ra sông Hồng.
[79]
Trích Sài nghĩa là hái củi, tức là nơi cửa rừng. Thôn Trích Sài hiện nay nằm trên bờ Hồ Tây.
[80]
Dụ Tượng là con đường dụ voi. Xưa Lý Thái tôn đã từng săn voi bên hồ Dâm Đàm.
[81]
Đoạn văn trên có nghĩa là: “Núi cùng biển tận, hơi độc xông lên làm cho diều quạ đang bay bị rơi xuống, khí ẩm thấp
theo gió tràn lan làm cho người sinh bệnh, cơ hồ không phải một cảnh giới có người…”.
[82]
Tựa như đội quân phản ứng nhanh ngày nay.
[83]
Anh em nhà Quốc Tuấn đều lấy tên hiệu có chữ đầu là “Hưng”, như Trần Quốc Trung có hiệu là Hưng Ninh vương, Trần
Quốc Tuấn có hiệu là Hưng Đạo vương.
[84]
Nu-rút Đin người Tàu dịch là Nột-lạt Đinh.
[85]
Đa-ru-ga-tri (Đạt-lỗ-hoa-xích) chức tương đương như một viên toàn quyền.
[86]
Hồi Hột là người Tân Cương theo Hồi giáo.
[87]
Theo Du già luận chú rằng: Không lợi mình, lợi người là Hạ sĩ. Có lợi mình mà không lợi người là Trung sĩ. Được cả
hai thứ là Thượng sĩ.
[88]
Khóa hư lục là tác phẩm của vua Trần Thái tôn. Khóa hư lục có nghĩa là nghi thức sám hối của sáu khóa lễ trong một
ngày
[89]
Tước của Trần Quốc Trung là Hưng Ninh vương.
[90]
Hưng Ninh vương Trần Quốc Trung với vua Trần Thánh tông là anh em con chú con bác ruột. Vợ Trần Thánh tông là
em gái Quốc Trung, con Hoài vương Liễu, tên là Trần Thị Thiều tức Thiên Cảm hoàng hậu.
[91]
Nguyên bản chữ Hán, thiền sư Thích Thanh Từ dịch.
[92]
Quy Sơn (Trung Quốc) có hai vị thiền sư nổi tiếng là Quy Sơn Linh Hựu và Đại An. Chăn trâu nước là trỏ một công án
thiền.
[93]
Tạ Tam tức Tạ Tam Lang pháp danh Sư Bị, quê huyện Mân thuộc Phúc Châu, Trung Quốc.
[94]
Lư Thị tức Lư Hành giả, chính là Lục tổ Huệ Năng.
[95]
Thạch Đầu là tên một ngọn núi, cư sĩ Bàng Long Uẩn tới Thạch Đầu hỏi đạo được Hy Thiên Thạch Đầu khai ngộ.
[96]
Sau khi nhà Tấn bị diệt vong năm 420 là đến thời Ngũ quý. Ngũ quý tức năm đời cuối gồm 197 năm. Đó là nhà Tống
(420-479), nhà Tề (479-505), nhà Lương (505-570), nhà Trần (570-603), nhà Tùy (603-617).
