Vua và các tùy tùng đều đóng giả thương lái la cà chợ búa, phố xá
xem đủ các mặt hàng của ta, của ngoại quốc. Vua có vào xem vài cửa hàng
của người Tống. Đó là các hàng buôn bán vải sợi, gấm vóc, bán các đồ sứ,
các mặt hàng thuốc bắc, một tửu quán, một ca lầu. Nghe đâu còn có cả
thanh lâu nhưng vua không ghé.
Vua cũng đến xem một cửa hàng của người Chà Và, một cửa hàng
của người Tây Trúc và dăm cửa hàng của người Đại Việt.
Vua có hỏi kỹ một chủ cửa hàng bán đồ sành sứ như thố, thạp, độc
bình, các loại bình, ấm chén, bát, đĩa… Có nhiều loại đĩa cảnh lòng rộng tới
ba, bốn gang tay. Có cả tượng đất nung các đầu rồng, đầu phượng, tượng
các con vật linh như nghê, hạc…
Vua hỏi người chủ cửa hàng đã đứng tuổi:
- Các mặt hàng này ông bán cho người mình là chính hay người ngoại
quốc là chính?
Ông chủ cười vui vẻ và từ tốn đáp lời.
- Cám ơn quý khách có lời thăm hỏi. Hàng của chúng tôi bày đây tuy
nhiều, nhưng đều là hàng mẫu để các thương lái nước ngoài đến xem, nếu
họ ưng mua loại nào thì họ đặt. Nếu lấy nhiều thì chúng tôi phải cho người
về Thăng Long gom hàng. Nếu họ lấy nhiều chủng loại với số lượng cho cả
một hai chuyến tàu thì phải đặt xa thời hạn để chúng tôi còn báo cho các
chủ lò nung.
Vua lại hỏi:
- Bên kia có cửa hàng đồ sứ của người Tàu, vậy khách mua chủ yếu là
loại nào, các tàu buôn ngoại quốc có lấy hàng sứ Tàu ở đây không?
- Thưa quý khách, đồ sứ Tàu người mình rất chuộng vì trông nó mỏng
mày hay hạt, nước men lại sáng sủa. Thế nhưng người ngoại quốc họ lại
thích đồ sành sứ của ta hơn. Họ thích nhất những loại men độc sắc như men
ngọc, men ngà, men nâu. Họ bảo men của ta có độ sâu bắt mắt, sờ vào món
đồ mát lạnh cả tay, dáng khỏe khoắn và nhiều kiểu đẹp nhưng không phô
trương mà vẫn gần gũi với nét đẹp đời thường, chứ nó không tròn trĩnh đến
