không cần gì hết, tôi chỉ đòi độc lập cho dân tộc Việt Nam”.
An-be Xa-rô, cái tên thét ra lửa ấy, bị bẽ mặt, ức lắm,
nhưng phải chịu. Bên cạnh đồng chí Nguyễn Ái Quốc là
nhân dân các nước thuộc địa, nhất là nhân dân Pháp và
Đảng cộng sản Pháp, nó dám đụng vào đồng chí Nguyễn Ái
Quốc à?
Tàu đi biển luôn, một dạo tôi chưa đến Pa-ri, thì thỉnh
thoảng viết thư đến đồng chí Nguyễn Ái Quốc. Một lần tôi
viết thư hỏi đồng chí: “Tôi đọc sách thấy hay nói ông Mác,
tôi chưa hiểu, xin giải thích cho tôi biết”. Tôi nhận được
ngay thơ trả lời, không những nó rõ cho Mác là ai mà còn
giải thích tỷ mỉ chủ nghĩa Mác và khuyên tôi chịu khó xem.
Từ đó tôi đọc sách Mác. Chữ gì không hiểu thì mò từ điển.
Vẫn chưa hiểu thì viết thư hỏi đồng chí Nguyễn Ái Quốc.
Tháng 6 năm 1924 Đảng cộng sản Pháp giới thiệu đồng chí
Nguyễn Ái Quốc ra ứng cử tại Hạ nghị viện Pháp cùng các
nhà lãnh tụ của đảng Ca-sanh, Cu-tuy-ri-ê. Báo chí đăng
danh sách ứng cử ấy, các đầu phố có dán danh sách ấy.
Chúng tôi đọc thấy sướng lắm, cứ đến ngã ba có dán danh
sách ứng cử của đảng cộng sản là y rằng đứng lại xem. Đọc
thấy tên Nguyễn Ái Quốc mà tưởng như đọc thấy tên vô sản
ta, nhân dân ta; thấy tên Việt Nam trên bảng danh sách.
Đưa đồng chí Nguyễn Ái Quốc ra ứng cử, Đảng cộng sản cốt
nói rằng giai cấp công nhân Pháp đoàn kết với giai cấp công
nhân ở thuộc địa đấu tranh chống kẻ thù chung là chủ
nghĩa tư bản. Vào quốc hội tư bản là lợi dụng chỗ để vạch
mặt chúng chứ không phải mục đích. Lần ấy Đảng cộng sản
ra sức tranh cử độc lập lần đầu và được những một triệu hai
mươi vạn phiếu trong số năm triệu phiếu. Đồng chí Nguyễn
