để cho một người phu khuân vác sách và sản phẩm nghệ thuật được lại quá
gần; ông ta bảo họ để hàng lại ở ngoài, cách đây một ngày đường, rồi sau đó
chính người dân ở thung lũng chúng tôi ra lấy vào. Thậm chí ông còn bố trí
người liên tục canh gác lối hẻm núi đường vào. Nhưng ít lâu sau, ông thấy
có một cách bảo vệ dễ dàng và chắc chắn hơn nhiều."
"Cách nào ạ?" Conway hỏi giọng bồn chồn thận trọng.
"Ông biết đây, không cần phải sợ bị một đạo quân tấn công xâm lược.
Điều đó sẽ chẳng bao giờ có thể xảy ra được vì đường đất quá xa, núi non
hiểm trở. Cái có thể xảy ra họa chăng nhất chi là một số người lang thang
gần như lạc đường, dù cho họ có vũ khí thì đến đây cơ thể họ cũng đã yếu
quá không còn gây được chuyện gì nguy hiểm. Do đó, chúng tôi quyết định
từ nay trở đi người lạ có thể tự do đến đây nếu họ muốn - với chỉ có một
điều kiện quan trọng."
"Và trong nhiều năm đã có những người lạ như vậy đến. Những nhà
buôn Trung Hoa, với ý muốn vượt qua khu cao nguyên, đã đôi khi ngẫu
nhiên qua được lối đi tắt này trong số nhiều con đường khác họ có thể đi
được. Những người Tây Tạng du mục, từ các bộ lạc của họ đi lang thang,
đôi khi lạc đến đây như những con vật yếu đuối. Tất cả đều đã được đón
chào, mặc dầu một số khi đến được khu thung lũng để trú ẩn, chưa kịp làm
gì đã chết. Năm xảy ra trận đánh nhau Waterloo, có hai nhà truyền giáo Anh,
đi bộ đến Bắc Kinh, vượt qua được những dãy núi cao bằng một hẻm núi
không có tên và rất may mắn tới được đây một cách bình yên như thể họ đến
thăm nơi này vậy. Năm 1820, có một nhà buôn Hy Lạp, với một đoàn gia
nhân đây tớ ốm yếu và đói lả đi theo; người ta đã thấy họ nằm chết trên
chỏm thượng đỉnh của hẻm núi. Năm 1822, có ba người Tây Ban Nha, nghe
lờ mờ câu chuyện về vàng, đã đến được đây sau bao nhiêu gian lao và thất
vọng. Lại vào năm 1830, số người đến đây đông hơn: Hai người Đức, một
người Nga, một người Anh và một người Thụy Điển. Họ đã vượt qua con
đường Tian Shans đầy nguy hiểm, do một động cơ ngày càng trở nên phổ
biến đó là thám hiểm khoa học. Vào thời gian họ tới gần đây, đã có một chút
