Kim niên xuân, thiên hạ chi sĩ, quần chí ư lễ bộ, chấp sự dữ Âu Dương
Công thực thân thí chi. Thành bất tự ý, hoạch tại đệ nhị. Kí nhi văn chi,
chấp sự ái kì văn, dĩ vi hữu Mạnh Kha chi phong; nhi Âu Dương Công diệc
dĩ kì năng bất vi thế tục chi văn dã, nhi thủ thị dĩ tại thử. Phi tả hữu vi chi
tiên dung, phi thân cựu vi chi thỉnh chúc, nhi hướng chi thập dư niên gian,
văn kì danh nhi bất đắc kiến giả, nhất triêu vi tri kỉ.
Thoái nhi tư chi, nhân bất khả dĩ cẩu phú quí, diệc bất khả dĩ đồ bần tiện;
hữu đại hiền yên nhi vi kì đồ, tắc diệc túc thị hĩ. Cẩu kì kiểu nhất thời chi
hãnh, tòng xa kị sổ thập nhân, sử lư hạng tiểu dân, tụ quan nhi tán thán chi,
diệc hà dĩ dịch thử lạc dã?
Truyện viết: “Bất oán thiên, bất vưu nhân”. Cái ưu tai, du tai, khả dĩ tốt
tuế. Chấp sự danh mãn thiên hạ, nhi vị bất quá ngũ phẩm, kì dung sắc ôn
nhiên nhi bất nộ, kì văn chương khoan hậu đôn phác nhi vô oán ngôn, thử
tất hữu sở lạc hồ tư đạo dã. Thức nguyện dữ văn yên.
DỊCH NGHĨA
THƯ GỞI QUAN TRỰC GIẢNG HỌ MAI
Thức tôi mỗi khi đọc Kinh Thi tới thiên Si Hào
, đọc Kinh Thư tới
thiên Quân Thích
thường trộm buồn cho Chu Công không gặp cảnh
, thấy thầy Khổng Tử gặp nạn ở khoảng nước Trần,
nước Sái
, mà tiếng đờn ca vẫn không dứt; bọn đệ tử là Nhan Uyên,
Trọng Do vẫn trò truyện
. Phu tử nói: Bọn mình không phải là loài tê,
không phải là loài hổ, mà tụ tập ở quãng đồng trống này. Đạo ta không phải
chăng? Sao ta đến nỗi này?”. Nhan Uyên đáp: Đạo của Phu tử rất lớn, cho
nên thiên hạ không ai dong nạp được; tuy nhiên, không dong nạp được thì
có hề gì? Không dong nạp được rồi sau mới thấy được là người quân tử”.
Phu tử vui vẻ cười rằng: “Hồi, anh mà nhiều tiền thì thầy nguyện làm chức
tể
cho anh”. Thiên hạ không dong nạp được mà thầy trò tự túc để cùng
vui vẻ với nhau được. Vậy mới biết rằng Chu Công giàu sang có chỗ không
bằng Phu tử nghèo hèn. Hiền như Thiệu Công, thân như Quản, Sái
không biết lòng của Chu Công, thế thì Chu Công biết chung vui cảnh phú
