VI. TÔ TRIỆT
Tô Triệt
(http://imgsrc.baidu.com/baike/abpic/item/8474fbddb7a1b4ce77c63876.jpg
)
Triệt là em Tô Thức, tự Tử Do, nhỏ hơn Tô Thức ba tuổi, sanh năm
1039, mất năm 1112. Năm 18 tuổi, ông cùng đậu tiến sĩ với anh, rồi được
làm một chức về quân sự ở Thương Châu. Khi Thần Tôn kế vị thay Nhân
Tôn, ông dâng thư bàn về quốc sự, được vời về triều, làm ở điện Diên Hoà.
Lúc đó Vương An Thạch chấp chính, ông cũng ở trong phái thủ cựu như Tô
Thức, cực lực công kích phép thanh miêu (coi tiểu sử Vương An Thạch ở
sau), Vương giận, đổi ông ra Hà Nam, rồi ra Trần Châu, Tề Châu, lúc làm
giáo thụ, lúc làm thư kí. Khi Triết Tôn lên ngôi, ông lại được vời về triều,
làm chức Hữu ti gián, Hàn lâm học sĩ, rồi Thượng thư hữu thừa. Sau vì can
vua về chính sự, sau bị giáng ra Nhữ Châu, Viên Châu, Hoá Châu, Lôi
Châu… Đến đời Huy Tôn được thăng Thái trung đại phu, rồi lại giáng, lại
thăng. Sau cùng về trí sĩ ở Hứa Châu, lấy tên hiệu là Dĩnh Tân di lão
,
không giao thiệp với ai, đóng cửa viết sách. Hơn mười năm sau thì mất.
Vậy hoạn đồ của ông cũng chìm nổi, nhưng không quá long đong như Tô
Thức, vì ông chỉ ngay thẳng thôi chứ không có óc châm biếm như anh, ít bị
ghét. Tính ông trầm lặng, giản dị, liêm khiết, không cầu ai biết mình. Văn
của ông cũng hơi có giọng hùng và khoáng đạt như Tô Thức; ông không nổi
danh về thơ và tư. Tác phẩm của ông có: Thi truyện, Xuân Thu truyện, Cổ
sử, Lão Tử giải, Loan Thành tập, Loan Thành hậu tập, Loan Thành tam
tập, Long Xuyên lược chí
