VIII. TĂNG CỦNG
Tăng Củng
(http://imgsrc.baidu.com/baike/abpic/item/5af4d7ea0a7d12f2d439c971.jpg)
Cổ nhân nói: “Có ba điều hận: một là hoa hải đường không hương, hai là
cá cháy nhiều xương, ba là Tăng Tử Cố không biết làm thơ”. Tử Cố là tên
tự của Tăng Củng. Đứng trong hàng bát đại gia, nhưng Tăng Củng không
có tên trong các văn học sử vì ông không lưu lại một tác phẩm nào quan
trọng, lại không biết làm thơ, làm từ.
Ông nhỏ hơn Âu Dương Tu mười hai tuổi, quê ở Kiến Xương, làng Nam
Phong, sanh năm 1019, mất năm 1083… Mười hai tuổi đã nổi danh về văn
chương, Âu Dương Tu cho là kì tài. Năm 1057, ông đậu Tiến sĩ rồi làm Tư
pháp tham quân ở Thái Bình Châu, sau làm Thông phán ở Việt Châu, Tề
Châu… Ông thanh liêm, mẫn cán, thẳng tay trị những quân gian tà, trộm
cướp, cứu giúp dân chúng trong những năm bệnh dịch hoành hành ở Giang
Tây; nhưng không chịu luồn cúi, nên phải làm quan ở ngoài. Sau vua Thần
Tôn vời ông về triều, ông dâng sớ xin giảm tất cả các kinh phí, tiết dụng tới
triệt để; vua khen nhưng không thi hành, bổ ông vào sử quán. Ông không có
tư tưởng gì đặc sắc về chính trị, hình như cũng không tham gia tân đảng hay
cựu đảng, nên thời vua Thần Tôn, một chính khách, Lữ Công Trứ, đã phê
bình ông giỏi văn mà kém về chính sự.
Văn của ông có nhiều ý đột ngột, châm chước Tư Mã Thiên và Hàn Dũ.
Còn lưu lại bộ Nguyên Phong loại cảo. Các bộ Cổ văn chỉ trích của ông có
ba bài: Kí Âu Dương Tu xá nhân thư, Tặng Lê, An nhị sinh tự và Việt Châu
Triệu Công cứu tai kí; chúng tôi xin giới thiệu hai bài trên.
