đường loại hai ở Anh, sẽ đồng ý rằng việc xây những con đường như thế,
từ quan điểm của thời bình, là việc làm vô ích. Những người lập kế hoạch
làm việc này vì nhu cầu của “đại bác” thay vì nhu cầu của “bánh mì” lại là
chuyện khác
. Nhưng theo tiêu chuẩn của chúng ta thì đấy không phải là
việc đáng vui mừng gì.
Ảo tưởng của các chuyên gia khi cho rằng trong xã hội kế hoạch hóa, họ
sẽ giành được nhiều nguồn lực để đạt cho được các mục tiêu mà họ quan
tâm, trở thành một hiện tượng phổ quát hơn mức độ mà thoạt nhìn thuật
ngữ “chuyên gia” ngầm định. Tất cả chúng ta đều quan tâm đến một vấn đề
nào đó, đều thích một cái gì đó hơn; theo nghĩa này thì tất cả chúng ta đều
là chuyên gia. Chúng ta thường ngây thơ nghĩ rằng thang giá trị riêng của
chúng ta có ý nghĩa không chỉ với chúng ta và nếu được thảo luận một cách
tự do với những người duy lí, chúng ta có thể thuyết phục được họ rằng ý
kiến của chúng ta là đúng. Dù đấy là người yêu phong cảnh thiên nhiên
đang kêu gọi bảo vệ sự trong lành nguyên thủy của nó và loại bỏ sự ô
nhiễm của nền công nghiệp hay người kêu gọi một cách sống sạch sẽ cho
rằng cần phải phá bỏ tất cả những ngôi nhà thôn dã sinh động nhưng thiếu
vệ sinh hay một người lái xe đang mơ ước làm sao khắp nơi đều có những
con đường cao tốc rộng lớn và thuận lợi; hay một người chỉ chăm chăm vào
việc nâng cao năng suất lao động, luôn luôn kêu gọi phải chuyên môn hóa
và cơ khí hóa tất tần tật; hay một người mộng mơ cho rằng cần phải giữ
cho được càng nhiều thợ thủ công độc lập thì càng tốt vì chỉ có như thế thì
các cá nhân mới có thể phát triển toàn diện được - tất cả những người đó
đều biết rằng chỉ có kế hoạch hóa thì mục đích của họ mới có thể thành tựu
hoàn toàn và tất cả bọn họ đều ủng hộ kế hoạch hóa là vì thế. Nhưng chắc
chắn là kế hoạch hóa, nếu được áp dụng, sẽ làm lộ ra những mâu thuẫn
ngấm ngầm giữa các mục đích của chính họ.
Phong trào ủng hộ kế hoạch hóa mạnh như thế là vì hiện nay đây mới chỉ
là một ước muốn, nó lôi kéo được tất cả những người có lí tưởng, những
người sẵn sàng hi sinh cả cuộc đời vì một mục đích vinh quang nào đó.
Niềm hi vọng mà họ đặt vào kế hoạch hóa chính là kết quả của một cách
