Immoral Society (Con người đức hạnh và xã hội vô luân) là nhan đề tuyệt
vời và rất chính xác của một tác phẩm của Reinhold Niebuhr, mặc dù chúng
ta không thể đồng ý với tất cả các kết luận của ông. Nhưng, đúng như ông
đã nói: “Con người hiện nay thường có xu hướng coi mình là có đức vì họ
đã chuyển sự đồi bại của mình cho những nhóm người ngày càng đông
hơn
”. Khi hành động nhân danh nhóm người ta thường rũ bỏ được nhiều
hạn chế về mặt đạo đức, vốn là những thứ vẫn đóng vai trò kiềm chế hành
vi của người ta trong nội bộ nhóm.
Thái độ thù địch không thể che giấu đối với chủ nghĩa quốc tế của phần
đông những người ủng hộ kế hoạch hóa có thể được lí giải, bên cạnh các
nguyên nhân khác, là trong thế giới hiện đại mọi mối liên hệ với bên ngoài
đều ngăn cản việc tiến hành kế hoạch hóa một cách hữu hiệu. Cho nên
không phải ngẫu nhiên mà biên tập viên của một trong những công trình
nghiên cứu tập thể toàn diện nhất về vấn đề kế hoạch hóa đã vô cùng thất
vọng khi phát hiện ra rằng: “Phần lớn những người ủng hộ kế hoạch hóa lại
là những người theo đường lối dân tộc chủ nghĩa hiếu chiến nhất
”.
Thiên hướng dân tộc và đế quốc chủ nghĩa thường thấy ở những người
xã hội chủ nghĩa hơn là người ta tưởng, mặc dù không phải lúc nào cũng
thể hiện công khai, thí dụ như hai ông bà Webb hay một số người thuộc hội
Fabian trước đây, ở những người này lòng nhiệt tình với kế hoạch hóa
thường kết hợp với lòng sùng kính đặc thù trước những quốc gia lớn mạnh
và khinh thường những nước nhỏ. Hồi tưởng lại cuộc gặp gỡ đầu tiên với
ông bà Webb bốn mươi năm về trước, sử gia Élie Halévy nhận xét rằng tinh
thần xã hội chủ nghĩa của họ hoàn toàn đối lập với chủ nghĩa tự do: “Ông
bà ấy không căm ghét những người bảo thủ (Tories), thậm chí còn tỏ ra độ
lượng đối với họ, nhưng lại không chấp nhận chủ nghĩa tự do của Gladston.
Lúc đó đang diễn ra cuộc chiến tranh Anh-Boer (người Phi gốc Hà Lan-
ND) và những người tự do tiến bộ nhất cùng với những người đang đứng ra
thành lập Đảng Lao động đã ủng hộ người Boer chống lại đế quốc Anh,
nhân danh tự do và lòng nhân đạo. Nhưng ông bà Webb và bạn họ là nhà
văn Bernard Shaw lại đứng tách ra. Họ đã thể hiện tinh thần đế quốc một
