Tiếng Latin: Phải tuân theo hợp đồng - một trong những nguyên tắc
của luật pháp quốc tế - ND.
Sản xuất lớn - Tiếng Đức - ND.
Xem: Franz Schnabel, Deutsche Geschichte im neunzchnten
Jahrhundert, II, 1933, trang 204.
Theo tôi, tác giả cuốn Leviathan là người đầu tiên đề nghị bỏ việc
giảng dạy các tác phẩm cổ điển vì chúng gieo vào lòng người ta tinh thần tự
do rất nguy hiểm!
Thái độ nô lệ của các nhà khoa học đối với quyền lực đã xuất hiện ở
Đức từ rất lâu rồi, nó cùng đồng hành với sự phát triển nhảy vọt của nền
khoa học do nhà nước tổ chức và nay đang được tán dương đến tận mây
xanh ở nước ngoài. Một trong những nhà khoa học nổi tiếng nhất ở Đức,
chuyên gia sinh lí học Emil du Bois-Reymond, khi đang giữ liền một lúc
hai chức vụ là Hiệu trưởng Đại học Berlin và Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa
học Phổ, đã không thấy ngượng khi phát biểu vào năm 1870 rằng: “Trường
Đại học Berlin của chúng tôi nằm đối diện với cung điện Hoàng gia và
bằng nghị định thành lập trường, chúng tôi luôn luôn là vệ sĩ tinh thần của
hoàng tộc Hohenzollern (cai trị Brandenburg và nước Phổ -ND)”. (Emil du
Bois-Reymond. A Speech on the German War, London, 1870. trang 31).
Đáng chú ý là du Bois-Reymond cho rằng nên công bố bản dịch tiếng Anh
bài nói chuyện này.
Chỉ cần đưa ra dẫn chứng của một người nước ngoài là đủ: R. A.
Brady, trong tác phẩm Tinh thần và tổ chức của chủ nghĩa phát xít Đức
(The Spirit and Structure of German Fascism), sau khi xem xét những thay
đổi trong giới hàn lâm Đức đã rút ra kết luận như sau: “Trong tất cả các
chuyên gia trong xã hội hiện đại thì nhà khoa học có thể là người dễ dùng
và dễ ‘sắp xếp nhất’. Đúng là bọn quốc xã đã đuổi nhiều giáo sư đại học và
sa thải nhiều nhà nghiên cứu khoa học đang làm việc trong các phòng thí
nghiệm. Nhưng đấy chủ yếu là các giáo sư trong lĩnh vực khoa học xã hội,
những người nhận thức rõ và phê phán quyết liệt các chương trình của quốc
