xã chứ không phải là các giáo sư trong lĩnh vực khoa học tự nhiên là lĩnh
vực có tư duy khắt khe hơn. Trong lĩnh vực tự nhiên mà bị sa thải thì chủ
yếu là người Do Thái hoặc một số ngoại lệ là những người theo các tín điều
trái ngược với quan điểm của quốc xã. Kết quả là quốc xã dễ dàng “sắp
xếp” các học giả và các nhà khoa học, rồi buộc bộ máy tuyên truyền tinh vi
của họ hô hào rằng giới có học ở Đức đang ủng hộ họ”.
Sau chiến tranh còn một nhân tố nữa có thể dẫn đến việc tăng cường
xu hướng toàn trị, đấy là những người mà trong thời chiến đã có quyền
quản lí theo kiểu cưỡng bức và sẽ khó chấp nhận vai trò khiêm tốn hơn sau
chiến tranh. Mặc dù sau cuộc chiến tranh vừa qua [Thế chiến I - ND] số
người như thế không nhiều như sẽ thấy trong tương lai nhưng họ đã có vai
trò không phải là không đáng kể đối với chính sách kinh tế của đất nước.
Tôi còn nhớ mười hay mười hai năm trước, khi tiếp xúc với những người
như thế lần đầu tiên tôi có cảm giác lúc đó còn có vẻ bất bình thường đối
với đất nước này, đấy là bỗng nhiên bị quăng vào môi trường trí thức đặc
trưng “Đức”.
Xem bài luận của W. Arthur Lewis, Monopoly and Law (Độc quyền
và luật pháp) trên tờ Modern Law Review. tập. VI. số 3 (April, 1943).
Còn đáng ngạc nhiên hơn nữa là lòng nhân hậu của những người xã
hội chủ nghĩa đối với các rentier, tức là những người nắm giữ cổ phiếu
được các công ty độc quyền bảo đảm mức thu nhập ổn định. Lòng hận thù
mù quáng đối với lợi nhuận đã dẫn người ta đến việc biện hộ cả về mặt xã
hội lẫn đạo đức cho những khoản thu nhập ổn định mà chẳng cần một cố
gắng nào, và chấp nhận ngay cả các công ty độc quyền miễn là nó bảo đảm
được thu nhập ổn định, thí dụ, cho những người nằm giữa cổ phần ngành
đường sắt. Đấy là một trong những triệu chứng kì lạ nhất của sự xuyên tạc
các giá trị từng diễn ra trong thế hệ vừa qua.
Trích từ diễn văn của giáo sư H. J. Laski lại hội nghị thường niên lần
thứ 41 Đảng Lao động, London (Report, p. 111). cần phải ghi nhận rằng
theo giáo sư Laski thì “hệ thống cạnh tranh điên rồ này đồng nghĩa với đói
