đã có hai mươi lăm năm kinh nghiệm và xem xét lại những niềm tin cũ,
nhắc lại chuyện đó đúng vào lúc ta đang chiến đấu chống lại chính cái hệ
thống mà tư tưởng này sinh ra thì đúng là một bi kịch không bút nào tả xiết.
Việc một đảng vĩ đại trước đây vốn được coi là một trong số các đảng tiến
bộ trong cả quốc hội lẫn dư luận xã hội lại đứng về phía những lực lượng
mà dưới ánh sáng của những gì đã xảy ra trong quá khứ phải coi là một
phong trào phản động, là một thay đổi quyết định trong thời đại chúng ta và
là nguồn gốc của mối đe dọa chết người đối với tất cả những gì mà người
tự do coi trọng. Trong quá khứ các lực lượng truyền thống của cánh Hữu
chống lại tiến bộ, đấy là hiện tượng đã xảy ra trong mọi thời đại và chẳng
làm chúng ta lo lắng. Nhưng nếu vị trí của phe đối lập, cả trong các cuộc
thảo luận công khai lẫn tại quốc hội sẽ trở thành sự độc quyền kéo dài của
một đảng phản động thứ hai thì quả thật sẽ chẳng còn một chút hi vọng nào.
Chú thích:
Báo Spectactor, April 12, 1940, trang 523.
Con người trong đám đông - Tiếng Đức - ND.
Economic Journal 1915. p. 450.
Khi xem xét tỉ lệ những người xã hội chủ nghĩa chạy sang phía quốc
xã thì phải nhớ là ý nghĩa thực sự chỉ xuất hiện nếu ta so sánh không phải
với tổng số đảng viên xã hội chủ nghĩa mà phải so với số người không chạy
sang được vì lí do sắc tộc. Trên thực tế, một trong những đặc điểm đáng
quan tâm của thành phần những người di dân từ nước Đức là rất ít di dân
Tả khuynh lại không phải là người “Do Thái” theo cách hiểu của Đức. Hiện
nay chúng ta thường được nghe những lời ca ngợi hệ thống của Đức với
những lời mào đầu đại loại như câu đề dẫn cuộc hội thảo “Những phương
pháp toàn trị đáng lưu ý trong việc động viên nền kinh tế” như sau: “Ông
Hitler không phải là lí tưởng của tôi - còn lâu mới như thế. Có nhiều lí do
xác đáng làm cho Hitler không thể trở thành lí tưởng của tôi, nhưng…”
