sống của tôi. Chính sách đó sẽ nhanh chóng làm cho địa vị của nhà độc
quyền trở thành kém hấp dẫn nhất so với địa vị của các doanh nhân khác,
tạo điều kiện hạn chế độc quyền trong những lĩnh vực không thể tránh khỏi
và thúc đẩy việc phát triển các hình thức cạnh tranh có thể thay thế cho độc
quyền. Hãy đưa nhà độc quyền vào vị thế của “đứa trẻ bị đòn”, bởi chính
sách kinh tế, và bạn sẽ thấy những doanh nhân có năng lực sẽ tái phát hiện
sở thích cạnh tranh của họ nhanh chóng đến mức nào.
* * *
Vấn đề các doanh nghiệp độc quyền sẽ không khó khăn đến thế nếu
chúng ta chỉ phải chiến đấu chống lại các nhà tư bản độc quyền. Nhưng như
đã nói, xu hướng độc quyền trở thành nguy hiểm không phải chỉ vì những
cố gắng của một ít nhà tư bản độc quyền liên quan mà còn được sự ủng hộ
của những người được họ cho tham gia chia sẻ lợi nhuận và cả những
người được họ thuyết phục rằng ủng hộ độc quyền là giúp cho việc hình
thành xã hội công bằng hơn và trật tự hơn. Bước ngoặt chết người trong
tiến trình phát triển hiện đại xảy ra khi phong trào công đoàn hùng hậu
đáng lẽ có thể phụng sự những mục tiêu ban đầu của nó bằng cách đấu
tranh chống lại mọi đặc quyền đặc lợi thì lại rơi vào ảnh hưởng của những
học thuyết chống cạnh tranh rồi bị nó lôi kéo vào cuộc tranh chấp nhằm
bảo vệ đặc quyền đặc lợi. Gần đây các tổ chức độc quyền phát triển mạnh
phần lớn là nhờ sự hợp tác của lực lượng tư bản có tổ chức và lực lượng lao
động có tổ chức, nơi một vài nhóm người lao động được ưu tiên ưu đãi chia
nhau lợi nhuận độc quyền làm thiệt hại cho cộng đồng và đặc biệt là thiệt
hại cho những người lao động nghèo nhất, trong các ngành công nghiệp
thiếu tổ chức hơn và cả những người thất nghiệp nữa.
Thật đáng buồn khi phải chứng kiến cảnh một phong trào dân chủ hùng
hậu lại ủng hộ chính sách nhất định sẽ dẫn đến việc thủ tiêu dân chủ và chỉ
đem lại lợi ích cho một nhóm nhỏ những người ủng hộ nó. Thế mà chính sự
ủng hộ của cánh Tả lại làm cho xu hướng độc quyền càng thêm mạnh mẽ
và tương lai càng trở nên đen tối hơn. Khi công nhân tiếp tục ủng hộ việc
phá hủy cái trật tự duy nhất trong đó ít nhất một mức độ tự chủ và tự do
