dùng cũng có vị thế vững chắc hơn là khi chúng được “phối-kết hợp” dưới
một bộ máy quản lí tập trung. Chẳng mấy khi độc quyền tư nhân có thể
thao túng được hoàn toàn và lại càng hiếm khi kéo dài được lâu hoặc có thể
coi thường những đối thủ cạnh tranh tiềm tàng. Còn độc quyền nhà nước là
độc quyền được nhà nước bảo hộ, bảo hộ khỏi cả các đối thủ cạnh tranh
tiềm tàng lẫn sự phê phán. Điều đó có nghĩa là trong đa số trường hợp cái
độc quyền tạm thời được giao cho quyền lực sẽ làm cho nó trở thành vĩnh
viễn và quyền lực này chắc chắn sẽ được đem ra sử dụng. Khi lẽ ra người
cầm quyền phải kiểm tra và quản lí độc quyền thì lại đi che chở và bảo vệ
những kẻ được họ bổ nhiệm, khi đáng lẽ phải khắc phục những sự lạm
dụng thì chính phủ lại đứng ra nhận trách nhiệm về những sự lạm dụng như
thế, khi phê phán các công ty độc quyền đồng nghĩa với việc phê phán
chính phủ thì khó mà hi vọng rằng các công ty độc quyền sẽ trở thành công
bộc của xã hội. Khi nhà nước tham gia vào việc quản lí hoạt động của tất cả
các doanh nghiệp độc quyền thì tuy có đủ sức mạnh để nghiền nát bất kì cá
nhân nào, nó lại tỏ ra yếu đuối, xét trên khía cạnh lựa chọn phương án
chính sách. Bộ máy vận hành các doanh nghiệp độc quyền sẽ giống hệt bộ
máy nhà nước, còn chính nhà nước thì càng ngày càng quan tâm đến quyền
lợi của những kẻ vận hành bộ máy chứ không còn quan tâm đến quyền lợi
của dân chúng nói chung nữa.
Còn nếu vạn nhất trong một lĩnh vực nào đó độc quyền là không tránh
khỏi thì có lẽ tốt nhất là nên làm theo người Mĩ: nhà nước quản lí chặt các
doanh nghiệp độc quyền tư nhân. Nếu chính sách này được thực hiện một
cách nhất quán thì nó sẽ cho kết quả tích cực hơn là sự quản lí trực tiếp của
nhà nước. Ít nhất nhà nước có thể tăng cường kiểm soát giá cả, không cho
tồn tại những lĩnh vực siêu lợi nhuận nơi chỉ những nhà sản xuất độc quyền
được hưởng lợi. Ngay cả nếu việc này có làm giảm hiệu quả hoạt động của
một số ngành độc quyền (như đã từng xảy ra trong các ngành dịch vụ công
cộng ở Mĩ) thì đấy là cái giá phải trả cho việc kiểm soát quyền lực của các
lĩnh vực độc quyền. Cá nhân tôi sẵn sàng chấp nhận sự kém hiệu quả ấy
hơn là để cho một tổ chức độc quyền có tổ chức kiểm soát toàn bộ cuộc
