công tác phối hợp những cố gắng của những cá nhân khác nhau trong một
xã hội phức tạp thì phải tính đến các sự kiện mà không một cá nhân nào có
thể hiểu được một cách đầy đủ. Sai lầm bởi vì không nhìn thấy rằng nếu ta
không muốn phá hủy xã hội này thì ta chỉ có một cách, đấy là phục tùng
các lực lượng vô nhân xưng, mà thoạt nhìn có vẻ phi lí, nhằm tránh phải
phục tùng quyền lực cũng không thể kiểm soát nổi và vì vậy là quyền lực
độc đoán của người khác. Khát khao giải thoát khỏi những trói buộc mà
con người đã nhận thức được song người ta lại không hiểu rằng những trói
buộc của hệ thống chuyên chế mà họ sẽ tự giác khoác lên mình còn nặng nề
và đau khổ hơn nhiều.
Một số người khẳng định rằng chúng ta đã học được cách làm chủ các
lực lượng tự nhiên nhưng chưa biết cách phối hợp các hoạt động xã hội.
Hoàn toàn đúng, nếu chỉ nói như thế. Nhưng sẽ là sai khi người ta so sánh
tiếp và khẳng định rằng chúng ta cũng phải học để có thể làm chủ các lực
lượng xã hội giống như chúng ta đã học được cách làm chủ các lực lượng
tự nhiên vậy. Đây không chỉ là con đường dẫn tới chế độ toàn trị mà còn là
con đường dẫn tới sự hủy diệt nền văn minh của chúng ta và chắc chắn sẽ
chặn đứng sự tiến bộ trong tương lai. Những người kêu gọi như thế chỉ
chứng tỏ rằng họ không hiểu một điều là muốn giữ những thành tựu mà
chúng ta đạt được cho đến nay thì chúng ta phải tìm cách phối hợp những
cố gắng của cá nhân bằng những lực lượng vô nhân xưng.
Bây giờ chúng ta phải quay lại để nói một chút về ý tưởng then chốt là tự
do cá nhân không thể hòa hợp với quyền uy tuyệt đối của một mục đích
duy nhất mà cả xã hội phải phục tùng một cách toàn diện và vĩnh viễn.
Ngoại lệ duy nhất đối với quy tắc cho rằng xã hội tự do không thể khuất
phục một mục đích duy nhất là tình trạng chiến tranh hay những thảm họa
tạm thời khác, khi mà hầu như tất cả đều phải phục vụ cho nhu cầu bức
bách trước mắt, đấy chính là cái giá chúng ta phải trả trong ngắn hạn nhằm
bảo vệ sự tự do của chúng ta trong dài hạn. Điều đó giải thích tại sao nhiều
câu nói thịnh hành hiện nay rằng trong thời bình chúng ta cũng sẽ làm
những việc như chúng ta đã học làm trong thời chiến là những câu nói hoàn
