một món nợ, mà chúng tôi, những kẻ sung sướng, phải trả cho đám đông
nhân dân Trung-Quốc; cho những kẻ không ta thán, đang chết cho chúng
tôi. Để trả món nợ này, tôi sẽ là kẻ hầu hạ bất cứ người vợ một tên cu li nào
sinh nở. Còn Pao, để trả nợ, chàng phải trở ra tiền tuyến với đám chiến-sỹ-
nông-dân, hòa mình vào với họ.
Tôi không tìm ra chữ để giải thích.
- Anh phải quay về đơn vị, tôi nói với chàng. Bây giờ, đã biết được là em
yên ổn, anh sẽ thấy hổ thẹn với cấp chỉ huy nếu anh không trở lại tiền
tuyến. Em đã chấp nhận để anh đi trong nguy hiểm sống chết. Đến lượt anh
phải chấp nhận điều may rủi của em. "Bổn phận. Danh dự. Tuân lệnh..."
Tất cả những lời lý luận muôn thuở.
Có thể một ngày kia tôi sẽ nghĩ đến danh từ"anh hùng" và"hy sinh", và rằng
tôi đã vươn mình tới đó.
Ngày hôm nay, tôi chỉ nghĩ đến chịu đựng. Cần phải vượt qua hết các điều
này: oanh tạc, bệnh tật, đói khát, con trẻ, lo sợ, bất tiện nghi. Không có gì
để mặc cả với cuộc sống, chỉ có thể chấp nhận nó. Như vậy, tôi bắt buộc
phải để chàng đi với tấm mộc trung kiên và trong sạch của chàng- để chàng
đi xa xôi trong khi tôi có thể giữ chàng lại. Dù biết rằng chiến tranh là đáng
ghét, ngu xuẩn, tàn phá và gớm ghiếc, tôi không thể làm gì khác hơn là
chấp nhận đề Pao tham dự vào đó.
Các thi hào của chúng tôi có nói: "Ngày hôm nay trôi qua và mặc dù một
ngày khác sẽ đến, nhưng không phải là ngày hôm nay nữa. Năm tới sẽ
không phải là năm nay. Mỗi ngày đời ta lại bớt đi một ngày." Pao và tôi,
mặc dù đau khổ biết rằng cuộc sống cứ vùn vụt trôi theo dòng thời gian về
cõi hư vô, chúng tôi vẫn đành phải từ bỏ một năm trẻ trung, hạnh phúc
tuyệt vời, với tình yêu chan chứa. Chúng tôi có thể dành riêng cho chúng
tôi một năm trường dài đó và cả tương lai nữa. Không có gì buộc chúng tôi
phải làm vậy ngoại trừ chính cái điều bó buộc nội tại, cái món nợ đó.
