Trong nhà, đúng hơn là trong chuồng không có tiếng trả lời. Tôi
bước theo Vương Can vào nhà. Máng cỏ và những chiếc trụ vẫn còn
nguyên, những lỗ hõm do ngựa và la đá trên tường vẫn như xưa,
chiếc nồi to tướng để nấu thức ăn nóng cho gia súc vẫn còn, chiếc
giường đất cho sáu đứa con nhà lão Phương chen chúc vẫn nguyên.
Tôi đã từng ngủ trên chiếc giường ấy. Đó là một đêm tháng chạp
cực rét, nước từ trên mái giọt xuống chưa đến mặt đất đã hóa
thành băng. Nhà lão Phương nghèo, không chăn không chiếu. Lão
chỉ biết khắc phục cái lạnh bằng cách liên tục cho củi vào lò đốt
suốt đêm. Cái giường nóng như lò nướng bánh. Nhưng bầy con của
lão Phương đã quá quen với cái lạnh ở phía trên và cái nóng ở dưới
lưng nên ngủ rất say, còn tôi thì không thể nào ngủ được. Lúc này,
trên chiếc giường ấy đã có hai tấm chăn và hai cái gối. Trên
tường cũng có mấy bức tranh dân gian, trong đó có một bức “Trạng
nguyên vinh quy”. Có một tấm ván khá lớn đặt ngang qua hai chiếc
máng đá, trên tấm ván là những dụng cụ và đất sét. Tần Hà đang
ngồi ở bên cánh tấm ván trên một chiếc ghế đẩu. Anh ta mặc một
chiếc áo thụng màu xám, ống tay áo và trước ngực áo loang lổ đất
sét. Đầu tóc anh ta đã bạc phơ nhưng vẫn rẽ ngôi thẳng tắp, gương
mặt dài như mặt ngựa, đôi mắt có vẻ u uất thâm trầm. Trông
thấy chúng tôi xuất hiện, anh ta liếc nhìn, môi mấp máy không
thành tiếng. Tôi đoán là anh ta chào hỏi chúng tôi rồi quay nhìn
vào tường, dáng vẻ ra chiều đang suy nghĩ.
Một cách tự nhiên, chúng tôi cố nén không dám thở mạnh, không
dám lên tiếng, cũng không dám đi nhanh vì sợ có tiếng động phát
ra sẽ làm gián đoạn suy nghĩ của “đại sư”.
Dưới sự hướng dẫn của Vương Can, chúng tôi tham quan những
tác phẩm của Tần Hà. Những con búp bê vừa được nặn xong đều
được Tần Hà phơi trong những chiếc máng đá; những con đã khô
thì được đặt trên một tấm ván sát tường chuẩn bị tô màu. Những
