Một chuyên gia quan hệ quốc tế nói: “Các quan chức thương mại cho
rằng khi gia nhập WTO hay bất cứ tổ chức quốc tế nào, cần phải tuân thủ
luật chơi. Giới quân sự cho rằng quy tắc này do Hoa Kỳ đặt ra nhằm kiềm
chế Trung Quốc nên cần phải thay đổi. Nhưng bộ trưởng Bộ Ngoại giao đã
chấp nhận suy nghĩ mới.” Mặc dù các nhà lãnh đạo Đảng có thể nghi ngờ
Hoa Kỳ đã bày trò chống lại Trung Quốc, nhưng nhìn chung, họ cùng quan
điểm với Bộ Ngoại giao rằng Trung Quốc sẽ được nhiều hơn mất khi hợp
tác với các quốc gia khác.
Bộ trưởng Ngoại giao Đường Gia Triền có bài phát biểu nội bộ lập luận
rằng Trung Quốc đã sai lầm khi ủng hộ Slobodan Milosevic và Saddam
Hussein vì họ là những kẻ bạo chúa, không được chính dân chúng của họ
ủng hộ và “chúng ta không nên để thế giới có ấn tượng rằng chúng ta chỉ
quan tâm đến lợi ích của mình, chúng ta cần phải chứng tỏ rằng chúng ta
cũng quan tâm đến cả đạo đức.” Một học giả chia sẻ với tôi về bài phát biểu
của họ Đường rằng Trung Quốc đặc biệt cần một chính sách ngoại giao
đúng đắn để xây dựng được “uy tín và lòng tin” với bạn bè quốc tế.
Tại sao Trung Quốc lại không nên ủng hộ việc duy trì hiện trạng? Rõ ràng
Trung Quốc đã phát triển mạnh trong trật tự này. Các chuyên gia Trung
Quốc thường nhận định rằng Trung Quốc là nước hưởng lợi nhiều nhất từ
Tổ chức Thương mại Thế giới và nền kinh tế quốc tế mở. Việc ủng hộ Hiệp
ước Cấm thử hạt nhân toàn diện và Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt
nhân sẽ giúp Trung Quốc được thừa nhận là quốc gia sở hữu vũ khí hạt
nhân, đồng thời ngăn cản các nước khác phát triển chúng. Một số nhà bình
luận Trung Quốc về chính sách đối ngoại của chính quyền Bush cho rằng
không phải Trung Quốc mà chính Hoa Kỳ “là nước thay đổi hiện trạng,”
một quan điểm mà hẳn nhiều nhà bình luận người Mỹ về chính quyền Trung
Quốc sẽ đồng ý.
