Tàn dư chính trị của các cuộc biểu tình
Sau những cuộc biểu tình chống Nhật vào năm 1985, các sinh viên đã
được nhắc nhở mạnh mẽ về “bàn tay sắt” của chính quyền Trung Quốc, và
tỏ ra do dự quay trở lại trường học. Sinh viên Đại học Bắc Kinh đã kêu gọi
tiến hành biểu tình tiếp nhân dịp kỷ niệm cuộc biểu tình chống Nhật năm
1935 bằng cách truyền cho nhau các biểu ngữ, “Hãy bật lên như nút chai vào
ngày 9 tháng Mười hai”. Nhưng Đảng Cộng sản đã làm mọi thứ đảm bảo
không xảy ra cuộc biểu tình nào vào ngày 9 tháng Mười hai đó. Áp phích
treo tường ở ký túc xá các trường đại học (tiền thân của các thông điệp đăng
trên Internet ngày nay) chỉ trích chính phủ đối xử với người dân như “những
con lừa bị chăn dắt” hoặc “những kẻ nhà quê ngu ngốc”. Áp phích tường
của sinh viên chế giễu chính phủ quá “lo sợ khả năng một nước thân thiện
có thể tức giận” mà không quan tâm đến việc “Trung Quốc đang xuống cấp
hoặc người dân Trung Quốc đang trở nên tê liệt và vô tri”.
Sự giận dữ của sinh viên ngày càng tăng, và cuộc kỷ niệm tháng Mười hai
năm 1986 lại một lần nữa cuộn trào khắp nơi, họ đã tràn ra khỏi các giảng
đường ở Hợp Phì (thủ phủ của tỉnh An Huy), Thượng Hải, Vũ Hán, Thâm
Quyến, Nam Kinh và Bắc Kinh để biểu tình, và các cuộc biểu tình này kéo
dài đến tận những ngày đầu năm mới 1987. Lần này, sinh viên đã không tập
trung vào việc phản đối Nhật Bản, mà vào những yếu kém trong hệ thống
chính trị của nước mình. Các biểu ngữ và áp phích kêu gọi dân chủ và tự do.
Theo học giả Jeffrey Wasserstrom, người đã chứng kiến tận mắt biểu tình ở
Thượng Hải, mục tiêu chính của phong trào này chính là giành quyền được
biểu tình. Sinh viên đặc biệt tỏ thái độ tức giận trước việc các cuộc biểu tình
phản đối của họ vào năm 1985 và 1986 không được đưa lên báo chí. Họ kêu
gọi các cơ quan truyền thông chính thức “nói với người dân về những gì
đang thật sự diễn ra”, và dành thời gian phát sóng cho những người biểu tình
được giải thích lý do họ tham gia biểu tình. Sinh viên ở Bắc Kinh công khai
