Hoa Kỳ cấp thị thực cho Tổng thống Đài Loan
Lý Đăng Huy
Chính quyền Clinton đã khiến Giang Trạch Dân bẽ mặt và khuấy động
một cuộc khủng hoảng chính trị tại Trung Quốc vào tháng Sáu năm 1995 khi
cho phép tổng thống Đài Loan sang thăm Hoa Kỳ. Giang Trạch Dân, người
vừa đề nghị hòa giải với Đài Loan trước đó 6 tháng, cảm thấy như bị lừa dối
bởi chuyến thăm này. Giới diều hâu trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung
Quốc và Đảng Cộng sản đã kết tội Bộ Ngoại giao và Giang Trạch Dân hiểu
nhầm ý định của Hoa Kỳ và làm phương hại tới đất nước. Họ yêu cầu các
quan chức phải từ chức và chính phủ phải có phản ứng mạnh mẽ với Hoa Kỳ
và Đài Loan. Các quan chức bộ ngành và địa phương đề nghị trung ương
phải có chỉ đạo rõ ràng về cách tiếp cận đúng đối với vấn đề Đài Loan. Theo
như tin đã đưa, Giang Trạch Dân đã phải tự kiểm điểm với Bộ Chính trị và
thừa nhận rằng mình đã quá ảo tưởng đối với Hoa Kỳ. Ông nói rằng Trung
Quốc cần phải “tỉnh táo hơn... và phải hiểu rằng Hoa Kỳ và các thế lực
phương Tây sẽ không bao giờ từ bỏ chiến lược phương Tây hóa và làm tan
rã Trung Quốc”. Cuộc tranh luận diễn ra trong lúc Đặng Tiểu Bình đang ốm
nặng, đe dọa làm dấy lên một cuộc tranh giành vị trí kế nhiệm bên trong
Đảng Cộng sản.
Do tình hình nội bộ bất ổn, các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản không cho
dân chúng xuống đường bày tỏ sự tức giận đối với Đài Bắc và Washington.
Sự kiện Thiên An Môn đã dạy cho họ một bài học về sự kết hợp chết người
giữa mâu thuẫn nội bộ lãnh đạo và biểu tình của công chúng. Những người
biểu tình, vốn nổi dậy một cách tự phát hoặc có hậu thuẫn từ một bộ phận
giới lãnh đạo, đã có thể quay ngược lại và lật đổ chính quyền mong manh.
Giang Trạch Dân quyết định đi theo con đường an toàn hơn - thay vì cho
phép dân chúng biểu tình, đã nhượng bộ trước giới diều hâu trong quân đội,
