vật được trâu rừng, vác được đá tảng ngàn cân, cõng được thuyền lương
nghìn hộc. Đến đời Thái Tông, người đứng đầu dòng họ, nhờ có công đánh
tan giặc xâm lấn, khải hoàn được vua phong vương, cấp đất, giữ sổ sách
bảy châu, gồm sáu mươi huyện, bốn chục trường, mười sáu giáp. Tiếp đó,
người dùng uy đức thu nạp các rợ lâm ấp, thêm năm châu nữa, với hai
mươi hai trại lớn, năm mươi sáu trại nhỏ.
Tiếc thay, ơn lớn không thể báo, làm ơn cho vật, vật đáp trả bằng ơn,
làm ơn cho người, người trả oán. Cho nên đến đời Lê, người có công đầu bị
sàm tấu, mắc vòng thị phi, chẳng những mất công lớn, lại còn phạm trọng
tội, phải lưu đầy biệt xứ.
Nhưng, anh hùng lọ là hoàn cảnh! Dẫu rơi vào thế hãm địa, dòng họ
này vẫn cứ kế tiếp hết anh tài lại các bậc trí dũng song toàn. Có người học
sâu hiểu rộng kinh sử đến mức vua Tầu phải mời sang làm quan Tư tế hiệu
uý. Lại có người sức lực siêu quần được sung vào đội Túc vệ, lên tới chức
Vũ vệ tướng quân. Có người được phong tước hầu, đảm nhiệm chức vị Đô
thống thượng tướng quân.
Lại có người tướng lạ, mặt hổ râu rồng, có tài xuống nước lên không,
vào thần ra quỷ, đọc câu thần chú biến thành hổ báo, đời vua nọ điều khiển
được cả âm binh đi đánh giặc phương Bắc. Có đại vương trẻ tuổi mà phong
tư tài nghệ khác thường, phiên trấn một vùng biên cương châu Thuỷ Vĩ,
nay là tỉnh Lao Cai, nhờ có uy vũ và ân đức mà hàng ngàn tên lục lâm thổ
phỉ phải tự trói ra hàng, khiến bình yên mấy đời nối tiếp cho dân bản hạt.
Đời Trần có tướng quân ra trận anh dũng vô song, vào hiệp cuối, bị
nhát dao chém lén của giặc, đầu sắp lìa thân, vội cởi thắt lưng quấn quanh
cổ để giữ đầu, tiếp tục xông tới đánh tan đám giặc rồi mới phi ngựa về làng
báo tiệp. Tới đầu làng bắt gặp một bô lão, bô lão nọ vội quỳ gối, chắp tay
vái lạy rồi chỉ quả gò trước mặt, cung kính: “Gò đất kia là nơi ngàn năm
hương lửa, người trung liệt nghĩa khí xin đừng bỏ qua!” Tướng quân nghe
vậy liền thúc ngựa phi tới, thong thả rời yên bước xuống, đoạn thoải người
nằm dài, đầu gối lên cánh tay gập, điềm nhiên nhắm mắt; lát sau đất đùn
phủ kín thân người.
