mất nửa! Quỷ quái! Sao mà cánh tay cứ run quá thể! Nhưng chửi rủa có ăn
thua gì. Cụ không thể điều khiển được tay cụ nữa... Nhưng thôi, mặc kệ nó
vậy. Dù sao thì đời cụ, cụ cũng đã từng trải nhiều rồi. Trên đời này có
chuyện gì to tát mà lọt qua mắt cụ! Các cuộc cách mạng, các cuộc chiến
tranh khủng khiếp, cụ đều trải qua. Hơn nữa, có thể nói như thế này chăng,
những làn sóng đó cũng đã dội vào lòng cụ. Chà, nghĩ tới cuộc hội nghị đại
biểu thị dân có ý nghĩa lịch sử năm ấy, cụ và cụ tham Johann Buddenbrook,
thân sinh ông nghị, vai kề vai cùng nhau trấn áp quần chúng nổi loạn! Ôi cái
thời buổi ấy!... Thật là làm cho người ta kinh hồn bạt vía... Ôi, cuộc đời cụ
thật là phong phú làm sao! Cụ không nói suông bao giờ. Nội tâm cụ không
nghèo nàn chút nào. Mẹ kiếp, cụ đã biết được sức mạnh của cụ, “Sức mạnh
như thế nào thì lý tưởng như thế ấy” - Feuerbach
nói như vậy. Thậm chí
đến ngày hôm nay, thậm chí bây giờ đây, tâm hồn cụ cũng không phải là
trống rỗng, trái tim cụ còn rất trẻ. Xưa nay, trái tim cụ chưa bao giờ mất, và
mãi mãi không bao giờ mất được sức cảm thụ đối với sự vật lớn lao. Trái
tim cụ sẽ mãi mãi giữ vững lý tưởng của cụ một cách trung thành và sôi
nổi... Dù vào nằm trong quan tài rồi, cụ cũng không từ bỏ những lý tưởng
ấy, quyết không từ bỏ! Nhưng không phải lý tưởng còn thì người ta sẽ thực
hiện được đâu! Quyết không phải! Lý tưởng giống như những ngôi sao sáng
trên trời, có thể nhìn thấy chứ không thể với tới. “Ôi, hy vọng, cái đẹp nhất
trong cuộc đời của con người, là hy vọng, chứ không phải là hiện thực. Hy
vọng dù hư ảo chăng nữa, ít nhất cũng dẫn dắt chúng ta đi suốt cuộc đời
bằng con đường vui vẻ”
. Nhà văn ấy đến là hay bông đùa. Chứ không
phải ư? Ông bạn và là ân chủ cao quý của cụ không cần nhớ những lời đó!
Nhưng một người cô đơn, ở tầng lớp dưới, một người mơ tưởng trong đêm
tối, thì lại rất cần!
— Ông hạnh phúc lắm - Bỗng cụ vừa nói vừa để một tay lên đầu gối ông
nghị và đưa đôi mắt đẫm lệ nhìn ông nghị - Đúng như thế, ông không nên
phủ nhận, nếu không ông sẽ phạm tội không kính Chúa đấy! Ông hạnh phúc
lắm, ông ôm hạnh phúc trong cánh tay! Ông xuất trận đánh nhau và dùng
cánh tay mạnh mẽ của ông mà chinh phục nó... Dùng đôi vai mạnh mẽ của
ông! - Cụ nói chữa lại là “đôi vai”, vì không muốn lặp lại chữ “cánh tay” hai
