không thừa nhận bọn quý tộc lười biếng. Chúng ta phản đối việc phân chia
giai cấp, đẳng cấp như hiện nay... Chúng ta đòi hỏi tất cả mọi người đều
được tự do bình đẳng, không có chuyện người này lệ thuộc người khác; ai
cũng bị pháp luật giám sát như nhau. Không ai còn có đặc quyền, muốn làm
gì thì làm nữa. Ai ai cũng đều là con của Tổ quốc, bình đẳng về quyền lợi.
Không có tầng lớp trung gian nữa, cũng như không có tầng lớp trung gian
giữa Thượng đế và người trần tục. Giữa thị dân và Chính phủ, nên có quan
hệ trực tiếp!... Chúng ta đòi tự do báo chí, tự do công thương nghiệp, tự do
mậu dịch. Chúng ta đòi cho tất cả mọi người đều có quyền cạnh tranh với
nhau trên cơ sở bình đẳng, ai có công sẽ được thưởng! Ấy thế mà chúng ta
lại bị trói tay trói chân, bị bịt mồm bịt miệng... Tôi còn phải nói gì nữa nhỉ?
À, cô hãy nghe mẩu chuyện này: Bốn năm trước đây, họ lại đặt ra bộ Luật
đồng minh có liên quan đến trường đại học và báo chí. Bộ luật đó rất tốt!
Phàm những chân lý không phù hợp với chế độ và sự việc hiện hành đều
không được phép đăng báo và tuyên truyền!... Cô có hiểu không? Chân lý bị
bóp nghẹt, cấm không được truyền đi... Xin lỗi, tại sao lại như vậy? Đó là vì
chế độ ngu xuẩn, hủ bại, lỗi thời ấy, như một người đều biết sớm muộn thế
nào cũng bị lật đổ. Tôi tin rằng cô vẫn chưa biết được nó đê hèn như thế
nào! Thứ bạo lực đó, thứ bạo lực thô lỗ, tầm thường của chế độ cảnh sát
hiện nay không làm sao hiểu nổi thế giới tinh thần và thời đại mới. Tôi chỉ
cần kể thêm cho cô nghe một mẩu chuyện nữa... Vua nước Phổ đã làm một
việc vong ân phụ nghĩa vô cùng! Năm 1813, khi người Pháp còn ở trên đất
nước chúng ta, ông ta triệu tập chúng ta lại, bằng lòng để chúng ta lập hiến
pháp... Chúng ta hưởng ứng và chúng ta đã giải phóng nước Đức...
Tony lấy tay chống cằm, đưa mắt nhìn Morten, suy nghĩ một lúc:
Có thật anh ta đã tham dự cuộc chiến tranh đuổi Napoleon hay không?
— ... Cô tưởng là ông ta giữ lời hứa ư? Làm gì có chuyện ấy! Ông vua
hiện nay là một người quen nói những lời đường mật, là một người sống
bằng mộng tưởng, một người lãng mạn giống như cô vậy, cô Tony ạ!... Bởi
vì có một việc cô nên chú ý: khi nhà triết học, nhà thơ vừa phủ định, vứt bỏ
một chân lý, một quan điểm, một nguyên lý nào đó thì nhà vua sẽ từ từ đi
tới, nhặt lên, cho rằng đó chính là cái mới nhất, tốt nhất, nâng niu như khuôn
