Có ai hỏi đến công ăn việc làm, ông lại xua tay uể oải trả lời: “Ôi dào! Chả
có gì phấn khởi cả!...”. Một người cạnh tranh ráo riết với ông nghị và cũng
là bạn thân - ông tham Hagenström - có lần nói, ông Thomas Buddenbrook
chỉ là đồ trang trí của Sở giao dịch mà thôi. Câu nói đùa ấy vốn chỉ châm
biếm cái vẻ bề ngoài bệ vệ, oai nghiêm của ông nghị, nhưng người trong
thành phố lại rất tán thưởng, cho là câu nói đầy ý nghĩa.
Nếu về đường buôn bán, ông thua thiệt đủ điều là do ông mệt mỏi, không
phấn chấn, tận tâm tận lực cho cái công ty cũ kỹ này nữa, thì về hoạt động
chính trị, ông lại bị những cái khách quan hạn chế làm ông không thể vươn
lên được. Mấy năm gần đây, ông được bầu vào nghị viện; những gì ông đeo
đuổi, ông cũng đạt được cả rồi. Bây giờ trở đi, chẳng qua là cố giữ lấy chức
vị cũ mà thôi, không còn gì mà đeo đuổi nữa hết. Chỉ là hiện tại, chỉ là hiện
tại, trong khoảnh khắc, không có những mưu đồ to tát! Cố nhiên, ông rất biết
lợi dụng chức vị của ông, người khác ở vào địa vị ông, sẽ không có quyền
thế như vậy đâu, mà địch thủ của ông cũng không có cách nào phủ nhận
được ông là “cánh tay phải, cánh tay trái của ngài thị trưởng”. Nhưng làm
thị trưởng, thì ông không đủ tư cách, bởi vì ông là thương gia, không phải là
nhà trí thức; ông không tốt nghiệp trường văn khoa nào, không phải luật gia,
chưa từng học ở học viện nào cả. Từ lâu vì hay đọc sách lịch sử, văn học để
qua thì giờ nhàn rỗi, ông cảm thấy về tinh thần, về trí lực hay về học vấn,
ông đều hơn hẳn những người chung quanh, cho nên khi ông nghĩ rằng, chỉ
vì mình chưa học luật mà không được ngồi vào cái ghế hạng nhất của tiểu
vương quốc, nơi ông sinh trưởng này, thì ông ấm ức hết sức. “Trước kia
chúng ta dại quá!”, có lúc ông phàn nàn với ông bạn chí thân thường sùng
bái ông là ông Stephan Kistenmaker như thế. Nhưng chữ “chúng ta” ông nói
đó chỉ là bản thân ông mà thôi - “Chúng ta vội vã chui ngay vào hãng buôn,
chả chịu học hành cho đến nơi đến chốn!”. Ông Kistenmaker trả lời: “Ừ,
ông nói phải đấy! Nhưng mà việc gì cơ?”
Bây giờ phần lớn thời gian ông nghị làm việc ở cái bàn gỗ đào hoa tâm
trong phòng giấy riêng. Trước hết vì căn phòng này kín đáo, không ai nhìn
thấy ông chống đầu lim dim mắt suy nghĩ, nhưng chủ yếu là vì người bạn
của ông, ông Marcus, ngồi trước mặt ông cứ luôn tay sắp xếp giấy tờ, vê râu,
