tồn tại như thế nào? Đó là sự bộc phát mù quáng, tùy tiện và đáng thương
của ý chí phấn chấn có cơ thể! Cứ để cho ý chí ấy khốn khổ trong ngục tù,
có ánh sáng mờ ảo lay lắt chiếu vào trí tuệ, để nó tự do bay lượn trong đêm
dài không bị thời gian, không gian câu thúc, có hơn không?
Ta hy vọng ta sẽ tiếp tục sống trên con người của con ta ư? Tiếp tục sống
trên một con người nhu nhược, yếu hèn và do dự hơn ta ư? Thật là một ý
nghĩ trẻ con, vớ vẩn! Ta cần con trai ta để làm gì? Ta không cần nó!... Sau
khi chết, ta sẽ ở đâu? Thật là rõ như nhìn vào lòng bàn tay, và giản đơn quá
thể! Ta sẽ tiếp tục sống ở ngay trên người “ta”, cái ta đã từng nói, đang nói
và sẽ nói, nhất là trên con người đầy đủ, mạnh mẽ và vui vẻ đang nói đây!
Trên cõi đời này, ở một nơi nào đó, có một đứa trẻ nào đó đang lớn lên,
được trời ưu đãi, bẩm sinh hơn người, có thể phát triển tất cả những gì nó
có; cơ thể nó cân đối đẹp đẽ, nó không biết sầu khổ; nó trong sáng, lạnh lùng
và hoạt bát; ánh mắt nó làm cho người hạnh phúc thêm niềm vui và làm cho
người bất hạnh thêm đau khổ, tuyệt vọng - Thì đó là con ta, đó là ta. Không
bao lâu nữa, chỉ ít lâu nữa thôi... khi cái chết giải thoát ta khỏi cái ảo tưởng
đáng thương này, cái ảo tưởng ta không phải là nó, cũng chẳng phải là ta,
thì...
Từ bao giờ, ta căm giận cuộc đời, cuộc đời trong sáng, lạnh lùng vô tình
này? Thật là ngu xuẩn, sai lầm. Ta chỉ giận ta, bởi vì ta không chịu đựng nổi
thách thức của cuộc đời. Nhưng ta yêu các người... ta yêu tất cả những
người hạnh phúc. Chỉ ít lâu nữa thôi, ta không còn cách biệt với các người
bằng những ngục tù chật hẹp nữa. Chỉ ít lâu nữa thôi, lòng ta vốn yêu mến
các người, tình yêu của ta đối với các người sẽ được tự do, sẽ đến với các
người, đến ngay trong mỗi con người!
Ông òa lên khóc, vùi đầu vào gối mà khóc, toàn thân run rẩy trong cảm
giác hạnh phúc. Cảm giác vừa đau đớn, vừa ngọt ngào ấy không có gì ở cõi
đời này có thể so sánh nổi, từ chiều qua đã làm cho ông ngây ngất mê man,
làm cho ông tỉnh ngộ, làm cho trái tim ông xao động như mối tình đầu. Đến
bây giờ, ông mới nhận rõ, mới hiểu rõ, mới hiểu ra - không phải tư tưởng
nào dựa vào chữ nghĩa, mà là niềm hạnh phúc trong sáng trong lòng ông -
ông đã được tự do, được cởi bỏ mọi xiềng xích của thiên nhiên và những
