giáo dục tốt, trong thời kỳ đầu của phát triển, lực lượng lao động tại chỗ đủ
sức cung ứng cho sự lớn mạnh của cỗ máy công nghiệp và hệ thống dịch vụ
tài chính được xây dựng phần lớn bởi nguồn vốn từ nước ngoài.
Dù xét từ góc độ nhà đầu tư nước ngoài hay từ phía nước chủ nhà, khả
năng tiếp nhận đầu tư của nước chủ nhà cao hay thấp tùy thuộc rất nhiều
vào nỗ lực của nước chủ nhà nhằm giảm thiểu các phí tổn liên quan đến
hoạt động đầu tư. Các nhà đầu tư, khi quyết định bỏ vốn vào một nước,
luôn căn cứ vào cơ hội sinh lợi của vốn đầu tư tại nước đó. Họ sẽ chọn lựa
nơi nguồn vốn đầu tư mang lại tỷ suất lợi nhuận cao hơn các nơi khác, có
nghĩa là chi phí đầu tư ở nước được chọn lựa phải thấp hơn. Họ quan tâm
đến những rủi ro, nguy cơ làm gia tăng các phí tổn của việc đầu tư, đe dọa
làm hao hụt thậm chí mất mát toàn bộ đồng vốn bỏ ra. Họ cũng xem xét
những cưỡng chế, những giới hạn, nhưng lưu ý nhiều đến những cưỡng chế
do con người tạo ra hơn là những giới hạn “tự nhiên”. Thí dụ, hai trong
nhiều yếu tố hấp dẫn nhà đầu tư vào Việt Nam là lực lượng lao động rẻ và
một thị trường nội địa với 75 triệu dân. Tuy nhiên, nếu những giá phí khác
có liên quan đến đầu tư lại đắt, thí dụ giá thuê nhà, giá điện, nước, điện
thoại, fax… cùng với sự gia tăng các phí tổn phát sinh do sự chậm trễ trong
thủ tục hành chính và các phí tổn không dự kiến khác, điều đó sẽ làm nước
ta mất ưu thế mức lương thấp so với các nước có giá phí thấp khác trong
khu vực như Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia. Các nhà đầu tư sẽ thấy là chi
phí đầu tư tính chung của họ ở Việt Nam cao, dẫn đến hậu quả là làm giảm
mức lợi nhuận của họ. Sự gia tăng các phí tổn tại nước tiếp nhận đầu tư,
cuối cùng, sẽ dựng lên một rào cản, một giới hạn cho dòng vốn đầu tư nước
ngoài, nhìn từ phía cung vốn đầu tư.
Về phía nước cần vốn, cũng có những cưỡng chế cho khả năng tiếp nhận
đầu tư. Thứ nhất là những cưỡng chế hữu hình. Một cơ sở hạ tầng yếu kém,
như hệ thống đường giao thông chưa hoàn chỉnh, phương tiện giao thông
liên lạc thiếu thốn và lạc hậu, hệ thống cung cấp năng lượng (điện, nhiên
liệu) không đủ cho nhu cầu... sẽ làm nản lòng các nhà đầu tư vì họ dự đoán
chắc chắn rằng các phí tổn mà họ phải trả cho việc sử dụng các tiện nghi hạ
