Năm 2005, Ngô Bảo Châu, một nhà trí thức dòng dõi, cha là giáo sư tiến
sĩ khoa học và mẹ là phó giáo sư tiến sĩ y dược, được đặc cách phong hàm
giáo sư tại Việt Nam và trở thành vị giáo sư trẻ nhất Việt Nam tính đến thời
điểm hiện nay. Được đặc cách có nghĩa là chưa hội đủ tiêu chuẩn giáo sư
theo chuẩn mực Việt Nam, mặc dù trước đó Ngô Bảo Châu đã là giáo sư tại
Đại học Paris VI và Paris XI và đã nhận giải thưởng của Viện Toán học
Clay của Mỹ. Điều đó cho thấy tiêu chuẩn về học hàm học vị của hệ thống
đại học của chúng ta khắt khe hơn, nghiêm nhặt hơn, và một trong các
chuẩn mực khó khăn đó là độ chín muồi của tuổi tác. Nguyên tắc sống lâu
lên lão làng có thể là một chuẩn mực tốt ở một vài lĩnh vực, nhưng trong
các lĩnh vực khoa học, văn học và nghệ thuật nó trở thành một chướng ngại
cho những tài năng trẻ, những thiên tài. Lịch sự khoa học và nghệ thuật thế
giới cho thấy ở nhiều nước công nghiệp phát triển đã có những thanh niên
kiệt xuất bước lên bục giảng đại học từ lúc còn rất trẻ, chưa đến tuổi 30.
May mắn cho chúng ta là Ngô Bảo Châu đã được đặc cách phong giáo sư
vào thời điểm đó, để bây giờ chúng ta có thể vui mừng trọn vẹn đón nhận
tin Ngô Bảo Châu nhận giải thưởng Fields.
Một hệ thống chuẩn mực học hàm học vị nghiêm nhặt và khắt khe nhằm
mục tiêu làm tăng giá trị kết quả giáo dục đào tạo là điều tốt, nhưng điều tốt
hơn là đạt đến một sự công nhận quốc tế rộng rãi cho các văn bằng và học
vị của chúng ta, một sự công nhận tối cần thiết, giúp tránh được những lãng
phí về thời gian và tiền bạc, công sức cho những người được đào tạo. Đất
nước chúng ta đã có trên 2 thập kỷ đổi mới và mở cửa, nền kinh tế của
nước ta đã hội nhập khá sâu vào nền kinh tế thế giới và đã đạt được những
thành tựu ngoạn mục, nhưng trong khi các ngành nông nghiệp và công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp của chúng ta đã có những sản phẩm xuất khẩu
đạt tiêu chuẩn quốc tế, thì sản phẩm của nền giáo dục của chúng ta vẫn
chưa ngang tầm thế giới. Đến khi nào chúng ta mới có vinh dự đón mừng
một trí tuệ Việt khác tiếp nhận một giải thưởng uy tín quốc tế với tư cách
công dân Việt mà không chỉ là người gốc Việt?
