2. Khi nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng, các hoạt động mua bán, trao
đổi hàng hóa, dịch vụ cũng tăng theo và nhu cầu vốn thanh toán dành cho
các hoạt động này cũng ngày một lớn. Nhà sản xuất cần vốn mua vật tư,
nguyên liệu, trả lương công nhân, đóng thuế, nhà buôn cần vốn để mua
hàng hóa của nhà sản xuất, người tiêu dùng cần tiền để thỏa mãn nhu cầu
tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ của mình. Các khoản chi tiêu cho việc mua sắm
hàng hóa được sản xuất trong nước là sự dè sẻn có ý nghĩa nhất trong mọi
sự dè sẻn. Tuy nhiên, không phải cùng lúc mà mọi người, từ nhà sản xuất
đến người tiêu dùng đều thực hiện các hoạt động thanh toán này. Có những
khoảng cách thời gian giữa các hoạt động thanh toán trong đó một phần
nguồn vốn thanh toán trong nền kinh tế chưa được sử dụng, tạm thời nhàn
rỗi. Nếu chúng ta không có một hệ thống ngân hàng tốt và một hệ thống
thanh toán tốt, nền kinh tế sẽ lâm vào tình trạng nghịch lý là người cần tiền
thanh toán thì không có tiền, người chưa cần thanh toán ngay lại giữ trong
tay một số tiền lớn bất động. Hiện nay các nguồn tiền tạm thời nhàn rỗi
trong nền kinh tế rất lớn, trong khi đó do thiếu nguồn vốn thanh toán, tình
trạng hàng tồn kho ứ đọng không bán được của doanh nghiệp rất nghiêm
trọng. Tình trạng này kéo dài sẽ làm giảm sản xuất, làm mất công ăn việc
làm và làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế. Hơn nữa, do thiếu thị trường
tiền tệ, các ngân hàng phải duy trì một tỷ lệ thanh khoản cao và tổng số
nguồn vốn bất động vào bất cứ thời điểm nào trong toàn hệ thống ngân
hàng đều lên đến hàng ngàn tỷ đồng. Điều này càng làm căng thẳng hơn
tình trạng thiếu vốn thanh toán trong nền kinh tế, dẫn tới hậu quả đáng lo
ngại là làm cho lãi suất tiền đồng lên cao quá mức. Trong điều kiện chỉ số
lạm phát là 5,2%/năm (1993) và 8%/năm (1994), lãi suất cho vay tiền đồng
của hệ thống ngân hàng cho các doanh nghiệp từ 25% đến hơn 30%/năm đã
khiến mức lãi suất thực (real interest rate) trong nền kinh tế Việt Nam cao
đến mức 20-22%/năm, mức này là không chịu đựng nổi đối với bất cứ
ngành sản xuất kinh doanh nào. (Tại các nước phát triển như Mỹ, Nhật,
mức lãi suất thực chỉ dao động trong khoảng 3-4%/năm hoặc thấp hơn).
Như vậy, việc cải thiện hệ thống thanh toán, tạo ra các định chế và xây
dựng các chính sách nhằm huy động và sử dụng tối đa các nguồn vốn tạm
