đã ký 134 thoả thuận hợp tác kỹ thuật với Liên Xô, có chừng 1.000 kỹ
sư Mỹ làm việc ở Liên Xô, 842 cán bộ Liên Xô sang đào tạo tại Mỹ.
Năm 1933, Mỹ và Liên Xô lập quan hệ ngoại giao, năm 1937 Mỹ cho
Liên Xô hưởng chế độ tối huệ quốc. Nhưng sau khi chiến tranh
lạnh bắt đầu, kim ngạch thương mại phương Tây với phương Đông
chỉ còn chiếm 1,3% tổng kim ngạch thương mại toàn thế giới, năm
1956 cũng chỉ có 2,6%. Mối quan hệ kinh tế giữa Mỹ với Liên Xô
không thể phát triển trong một thời gian dài.
Cái giá phải trả cho chiến tranh lạnh của hai “phe” cũng rất cao.
Chiến tranh lạnh tiến hành đối kháng lẫn nhau dưới hình thức
phe và liên minh. Liên Xô gánh chịu rất nặng cho việc duy trì phe xã
hội chủ nghĩa. Theo ước tính của phương Tây, năm 1986 mỗi ngày
Liên Xô cung cấp cho Cuba 1,3 triệu USD, mỗi năm là 5 tỷ USD; cho
Afghanistan mỗi ngày 12 triệu USD; cho Việt Nam mỗi ngày 8 triệu
USD; cho Ethiopia mỗi ngày 3 triệu USD. Còn có một số liệu thống
kê nữa: trong thời gian 1986-1990, hàng năm Liên Xô viện trợ Việt
Nam 2,5 tỷ USD, ngoài ra còn 1 tỷ USD viện trợ quân sự. Trong 5
năm đó, Liên Xô cung cấp cho Mông Cổ 3 tỷ USD. Liên Xô đã cung
cấp cho Cuba 3,5 tỷ USD viện trợ kinh tế và quân sự, chưa kể các
khoản viện trợ gián tiếp và ưu đãi về vật tư.
Cuộc chiến tranh lạnh kéo dài nửa thế kỷ là một đợt kiểm
nghiệm, một sự tuyên án, cũng là một bài học. Cạnh tranh ác tính
kiểu chiến tranh lạnh là tai nạn của nhân loại; kết cục của chiến
tranh lạnh là lời tuyên án của lịch sử; bài học của chiến tranh lạnh
cũng làm cho thế giới đi tới sự đồng thuận là cần sáng tạo một
thế giới không có chiến tranh lạnh.
