Thực ra từ hai nghìn năm trước, sử gia vĩ đại cổ Hy Lạp Herodotus
căn cứ quá trình lịch sử thăng trầm của các thành bang Hy Lạp đã
đưa ra một luận đoán nổi tiếng: sự suy vong của đô thị phồn hoa và
sự trỗi dậy của đô thị nhược tiểu đã hùng hồn nói lên một kết luận:
xưa nay tình hình tốt đẹp không bao giờ lâu dài. Điều này trên thực
tế vạch ra quy luật phát triển không cân bằng trong cuộc cạnh
tranh giữa các quốc gia, cũng là luật chu kỳ bá quyền: không thể
nào bao giờ “phong cảnh bên này duy nhất tốt đẹp”. Quốc gia
quán quân sẽ phải bị thay thế, không thể bị một quốc gia độc
quyền lâu dài.
Hồi thập niên 80 thế kỷ XX, nhà chính trị học quốc tế nổi
tiếng người Mỹ George Modelski từng đưa ra lý thuyết “chu kỳ
trăm năm” thay thế quốc gia bá quyền, cũng có thể gọi đó là lý
thuyết chu kỳ trăm năm về “quyền lãnh đạo thế giới”. Ông chia
nền chính trị quốc tế 500 năm qua làm năm chu kỳ có tính thế
kỷ (1495 - 2030), cứ cách khoảng 100 năm lại có một nước lớn trỗi
dậy, lại xuất hiện một quốc gia bá quyền dẫn đầu hệ thống thế
giới. Trong thời gian 500 năm ấy đã lần lượt xuất hiện các quốc
gia bá quyền: Bồ Đào Nha thế kỷ XVI, Hà Lan thế kỷ XVII, Anh
Quốc thế kỷ XVIII-XIX, Mỹ thế kỷ XX.
Dù là chu kỳ trăm năm “quốc gia bá quyền” hay là chu kỳ trăm
năm “quyền lãnh đạo thế giới”, điều đó nói lên trong quá trình
rượt đuổi nhau cạnh tranh giữa các quốc gia, chưa có quốc gia quán
quân vĩnh viễn. Nhiệm kỳ của quốc gia quán quân, tức là “nhiệm kỳ
thế kỷ”, “nhiệm kỳ trăm năm”. Người ta thường nói “thế kỷ Hà
Lan”, “thế kỷ Anh Quốc”, “thế kỷ Mỹ”, nhiệm kỳ quán quân của
các quốc gia quán quân này là một thế kỷ. Chế độ nhiệm kỳ hình
thành tự nhiên của quốc gia quán quân là điều tốt đối với thế
giới. Dù là muốn giữ vị trí quán quân hay là muốn tiến lên quán
quân, họ đều mang lại cho thế giới sức sống và động lực phát
