trăm bản bức điện dài ấy dùng làm văn kiện phải đọc của các sĩ quan
hải quân cao cấp. Sau này Kennan chỉnh lý bức điện ấy thành văn
bản, lấy đầu đề là “Căn nguyên hành vi của Liên Xô” gửi đăng
trong tạp chí “Chính sách đối ngoại” (Mỹ) số tháng 7 năm 1947,
trong đó ông tiến thêm một bước trình bày nội dung bức điện, đề
xuất một bộ lý luận và chính sách ngăn chặn Liên Xô hoàn chỉnh. Có
thể thấy là dưới điều kiện lịch sử hồi ấy, tư duy chiến tranh lạnh
trong thực tế là một tư duy tương đối tỉnh táo của giới tinh anh hai
nước Mỹ và Liên Xô, là một tư tưởng tương đối lý trí, nó cũng thể
hiện tập trung trí tuệ chiến lược của đôi bên. Chiến tranh lạnh là sự
ngăn chặn Liên Xô, cũng là sự ngăn chặn chiến tranh thế giới mới.
Thời đại “tư duy chiến tranh lạnh” đã kết thúc
Chiến tranh lạnh là một giai đoạn lịch sử trong cuộc cạnh tranh
giữa các nước lớn, tính văn minh của nó so với thời kỳ trước chiến
tranh lạnh hoàn toàn không thể cung cấp tính hợp lý của việc nó
tiếp tục tồn tại sau chiến tranh lạnh. Chiến tranh lạnh có tính
đối kháng, tính mạo hiểm cực lớn. Nó làm cho cả thế giới sống
nơm nớp dưới lưỡi gươm sắc Damocles
, biến cả trái đất thành
một trái bom lớn, loài người luôn luôn sinh tồn và sống trong thứ
hòa bình lạnh giá. Nhân loại không thể nào chịu đựng nổi cái giá cao
của chiến tranh lạnh.
Cuộc chiến tranh lạnh kéo dài ngót nửa thế kỷ giữa Mỹ với Liên
Xô về thực chất là cuộc Đại chiến thế giới lần thứ III dưới hình
thái đặc biệt. Chiến tranh lạnh không phải là cuộc “thi đấu chung
kết” giữa các nước lớn mà là một “đấu quyền Anh” giữa những
người khổng lồ. Trong hai cuộc đại chiến thế giới lần trước, các
nước lớn đua tài tranh bá quyền thế giới lấy thế giới làm chiến
trường để tiến hành một cuộc “quyết đấu” tàn khốc mi chết ta
sống. Nhưng hai kẻ tham gia chiến tranh lạnh lại là hai đấu thủ
quyền Anh đẳng cấp thế giới, họ lấy thế giới làm sân đấu
