với lối làm ăn của Trung Quốc. David Van Vichet sinh ra ở Phnom Penh
nhưng tháo chạy khỏi đó một tuần trước khi quân Pol Pot chiếm thành phố
này. Bố ông, khi ấy là trưởng quân cảnh, sợ chuyện xấu nhất xảy đến và đã
đưa gia đình ra khỏi thành phố. Ông ở lại và bị giết – một sinh mạng trong
số 1 – 3 triệu sinh mạng theo ước đoán đã bị thảm sát trong suốt quãng bốn
năm của Pol Pot ở vai trò Thủ tướng nước Campuchia Dân chủ, theo như
tên nước này được đổi lại khi ấy. Van Vichet sống tị nạn ở Pháp mười năm,
trước khi chuyển đến Singapore và cuối cùng làm việc cho Liên hợp quốc;
ngày nay ông cố vấn cho Bộ Thương mại Campuchia. Chúng tôi gặp nhau
ở buổi tối tại La Residence, một khách sạn Pháp đắt tiền ngụ trong một căn
biệt thự lớn vốn từng chịu đạn pháo nặng nề trong suốt vụ đảo chính năm
1997, khi Hun Sen truất phế Norodom Ranariddh, đồng thủ tướng với Hun
Sen khi ấy.
Van Vichet trước đó vừa trở về nước sau chuyến công du Hoa Kỳ cùng
với các bộ trưởng của chính phủ và các thương gia. Ông giải thích làm thế
nào mà Campuchia lại háo hức đi tìm kiếm đầu tư từ Hoa Kỳ, nhưng ông
bảo rằng chính quyền Tổng thống Obama đã không hồi đáp chuyện đó.
Ông thuật lại làm thế nào mà năm 2014, khi Hun Sen tới Washington kèm
theo một thông điệp giản đơn về việc “Campuchia muốn trở thành bạn”, cái
ông ta nhận gần như là sự chỉ trích về nền dân chủ rạn nứt và tiếng tăm ghê
tởm về nhân quyền của Campuchia. Giám đốc khu vực Ðông Nam Á của tổ
chức Quan sát Nhân quyền (Human Rights Watch), David Roberts, đã miêu
tả chính quyền Campuchia là một “quốc gia thị trường tự do theo Cộng sản
Chủ nghĩa một cách mơ hồ với một liên minh tương đối độc tài đang điều
hành trên một nền dân chủ bề mặt”.
Tất nhiên điều này không làm Trung
Quốc bận lòng chút nào. “Khi Trung Quốc đến, họ mang theo một tấm
ngân phiếu lớn, còn người Tây phương đến với nhiều điều kiện kèm theo”,
Van Vichet cho tôi biết khi đang ăn món cá hồi xông khói được phục vụ
trong vỏ cây mía. “Nếu anh từng ở trong chính phủ Campuchia, anh sẽ thấy
việc đó quá dễ hiểu.”
