Tôi từng nghe một ý kiến tương tự từ Tiến sĩ Sok Siphana, một luật sư
được đào tạo ở Hoa Kỳ từng làm việc cho Liên hợp quốc và từng dẫn dắt
những cuộc đàm phán đưa Campuchia gia nhập WTO hồi năm 2004. Tôi
tìm thấy ông ta ở khu văn phòng của hãng luật ông ta ở khu phố trên của
Phnom Penh, đang vận bộ đồ xa xỉ gồm chiếc nơ họa tiết cánh hoa, dây đeo
quần có sọc và khuy măng-sét bạc đặc. “Tôi là công dân Hoa Kỳ và người
ở đây bảo tôi đã hóa thành Hoa Kỳ với mấy cái nơ và mấy dây đeo quần”,
ông bảo tôi trong một buổi phỏng vấn nhanh.
Nhưng tôi chỉ trích Hoa Kỳ rất nhiều. Tôi từng là người bảo vệ nhiệt
thành cho sự nghiệp dân chủ Hoa Kỳ, nhưng giờ tôi nhận ra tăng trưởng và
việc làm phải đi đầu. Tôi đã đi qua những cánh đồng chết chóc. Ðiều cuối
cùng tôi muốn là một cuộc cách mạng thật ngon lành ở đây. Ðó không phải
điều tôi muốn đối với các con mình.
Ông tiếp, hợp tác thân thiết với Trung Quốc chỉ đơn giản là thứ đem
lại lợi ích quốc gia cho Campuchia. Ông giải thích làm thế nào mà chính
phủ lại chán ngán việc bị hiếp đáp bởi giới phê bình ở Washington vốn
không hiểu rằng cần phải ưu tiên tăng trưởng lên trên mọi thứ khác. Mặt
khác, Bắc Kinh hiểu điều này rất rõ. “Thực tế khắc nghiệt ở đây là chúng
tôi cần đảm bảo thị trường kinh tế sẽ có được 300.000 công việc mỗi năm
cho thanh niên, điều này cần có sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng giao thông vận
tải, các trạm điện năng và các xí nghiệp”, ông cho biết.
Việc này phát xuất từ đâu? Hầu hết từ hai nơi: Trung Quốc và Nhật
Bản. Các nơi khác chỉ như trò đùa – toàn là báo cáo nói này nói nọ từ
những cơ quan chả ai đọc tới. Liên hợp quốc, Ngân hàng Thế giới, ADB –
đại khái thế. Chúng tôi mệt mỏi với những bản báo cáo cố vấn kiểu cắt dán
vốn chẳng đem lại thêm được giá trị nào cả.
Ông nói thêm, khác hẳn việc trở thành bù nhìn của Trung Quốc,
Campuchia đơn giản hành động vì lợi: “Chúng tôi cần có bạn – và Trung
Quốc tình cờ là một người bạn có tiền”.
Tuy vậy có những nguyên do ít sáng rõ hơn về việc tại sao giới đầu
não Campuchia lại háo hức cộng tác với Trung Quốc. Nền kinh tế độc tài
