về TPP từ hồi năm 2008, nhưng giới phân tích Việt Nam bảo người Hoa Kỳ
đã phải bàn luận cùng Hà Nội xuyên suốt tiến trình này để vượt qua các tồn
đọng. Nhưng khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đến Washington vào
tháng Bảy năm 2015, nơi đó ông Trọng được Tổng thống Obama tiếp đón
trong Phòng Bầu dục, chuyến công du đó đã chốt lại một năm ngoại giao
thăng hoa giữa hai nước này. Quyết định kí kết TPP của Việt Nam vào
tháng Hai năm 2016 đánh dấu một bước quan trọng trong công tác tạo đối
trọng với Trung Quốc.
Mối quan hệ nảy nở nhanh chóng này giữa Hoa Kỳ và Việt Nam được
thể hiện hoàn toàn ra vào tháng Năm 2016, khi Tổng thống Obama ghé
Việt Nam, làm cho nhiều đám đông phấn chấn đổ ra đường phố Hà Nội –
nét tương phản rõ rệt với chuyến công du của Tập sáu tháng trước đó. Hơn
bốn thập niên sau khi kết thúc Chiến tranh Việt Nam, Việt Nam là một
trong những quốc gia thân Hoa Kỳ nhất châu Á: 78% công dân Việt Nam
có cái nhìn thiện chí với Hoa Kỳ vào năm 2015, theo khảo sát thái độ toàn
cầu của Pew.
Con số tương ứng cho Trung Quốc chỉ là 19%.
Khi
tuyên bố dỡ lệnh cấm bán khí tài cho Việt Nam vốn kéo dài nhiều thập
niên, Obama nhấn mạnh rằng động thái này “không căn cứ vào yếu tố
Trung Quốc”.
Nhưng những bình luận của ông rõ ràng là nhắm tới Bắc
Kinh. “Việt Nam sẽ có được lối tiếp cận tốt hơn đối với những thiết bị mà
các bạn cần để cải thiện an ninh của các bạn. Quốc gia nào cũng có chủ
quyền và bất kể một nước lớn hay nhỏ, lãnh thổ của họ cần phải được tôn
trọng”, ông nói. “Những quốc gia lớn không được hiếp đáp các quốc gia
nhỏ hơn. Các tranh chấp phải được giải quyết trong hòa bình.”
“Hành vi của Trung Quốc đang đẩy Việt Nam tiến gần hơn về phía
Hoa Kỳ”, theo Tiến sĩ Trương Minh Huy Vũ, Giám đốc Trung tâm Nghiên
cứu Quốc tế (Saigon Centre for International Studies) ở Thành phố Hồ Chí
Minh, khi anh nói với tôi lúc ăn trưa.
Sau khi vấn đề Biển Ðông nổ ra vào năm 2009, chính quyền bắt đầu
thảo luận cách ứng phó với tính độc đoán của Trung Quốc. Họ bắt đầu theo
đuổi chính sách cân bằng và phòng vệ – về mặt kinh tế, ngoại giao và quân
