kì khủng hoảng tài chính châu Á vào năm 1997 là điều giúp ổn định khu
vực này, và Trung Quốc cung cấp hàng tỉ đô-la tín dụng cho các quốc gia
Ðông Nam Á ngay sau giai đoạn suy thoái tài chính năm 2008.
Tuy vậy, với sức mạnh kinh tế đi kèm quyền thế địa chính trị, các
chiến lược gia của chính sách đối ngoại Trung Quốc từ lâu đã tranh luận về
việc một Trung Quốc đang dần hùng cường phải khẳng định chính mình ra
sao trên vũ đài thế giới.
Năm 2004, giới lãnh đạo Trung Quốc nhanh
chóng bắt đầu bàn về sự “trỗi dậy hòa bình”, tìm cách biểu thị thực tế rằng
Trung Quốc đang hưng khởi đồng thời trấn an thế giới rằng họ vẫn là một
thế lực ôn hòa. Khi ý này được cho là quá khiêu khích đối với tai người
nước ngoài, Trung Quốc đã thông qua một thuật ngữ nghe vô hại hơn “phát
triển hòa bình”. Sau kì khủng hoảng kinh tế toàn cầu, người Trung Quốc
càng kêu gọi thêm về một chính sách đối ngoại độc đoán hơn, khi sự yếu
đuối của các nền kinh tế Hoa Kỳ và châu Âu được phơi bày. Tuy thế, sau
một số dao động, chính quyền của Hồ Cẩm Ðào chính thức tiếp tục đi theo
châm ngôn “ẩn mình chờ thời” của Ðặng. Tháng Chín năm 2011, chính phủ
ban hành Sách trắng về Phát triển Hòa bình, nhắc lại rằng “nhiệm vụ trung
tâm của công tác đối ngoại Trung Quốc là tạo hoàn cảnh quốc tế hòa bình
và ổn định để phát triển quốc gia [Trung Quốc]”.
Những nguyên lí xưa cũ của chính sách đối ngoại bắt đầu tan rã sau
quá trình chuyển tiếp lãnh đạo giai đoạn 2012 – 2013. Ở một hội nghị công
tác đảng vào tháng Mười năm 2013 bàn riêng về ngoại giao khu vực, Tập
Cận Bình đã có bài diễn thuyết với tiêu đề “Hãyýthức vềcộngđồng với vận
mệnh chung bắt rễsâuxaởcácquốc gia láng giềng”.
Ðặng, ông phát biểu rằng việc bang giao ngoại quốc phải làm yên vững
“những điều kiện tốt bên ngoài vì mục đích cải cách, phát triển và đạt ổn
định của Trung Quốc”, nhưng thêm vào đó Trung Quốc cũng phải xúc tiến
ý thức về “vận mệnh chung” ở châu Á. Ngầm bác bỏ lời khuyên của Ðặng
cho việc ẩn mình, ông tuyên bố đường lối ngoại giao khu vực của Trung
Quốc thay vào đó cần phải “phấn phát hữu vi”
– một thành ngữ thường
được dịch sang tiếng Anh là “enthusiastic (nhiệt thành)” nhưng có thể được
