công khai này giữa Tập Chủ tịch và Tổng thống Putin là một liên kết chiến
thuật dựa trên tinh thần thực dụng đối với nhau chứ không có gì khác hơn:
Trung Quốc và Nga đề cao quá mức những mối lợi chung của họ trước
công chúng, nhưng “mối quan hệ đối tác chiến lược” của họ vẫn còn đó
nhiều điều bất tín và đối địch. Một cựu viên chức ngoại giao Kazakhstan,
khi được Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (International Crisis Group) phỏng
vấn, đã miêu tả thật sinh động mối quan hệ giữa Trung Quốc và Nga trong
SCO như “điệu nhảy của loài cầy lỏn (mongoose) và loài rắn hổ mang”.
Vấn đề lúc này là Trung Quốc có thể duy trì chính sách bất can thiệp
này ở Trung Á trong bao lâu. Tại một hội nghị thượng đỉnh song phương ở
Astana vào tháng Mười năm 2015, Trung Quốc và Kazakhstan đồng thuận
việc mở rộng hợp tác liên quân sự đối với những mối ưu tư chung về an
ninh, chẳng hạn như việc chống chủ nghĩa khủng bố. Bộ trưởng Quốc
phòng Kazakhstan bảo với bên đối ứng người Trung Quốc rằng họ san sẻ
cùng một mong mỏi chung nhằm đảm bảo tính ổn định ở Trung Á. Ðây là
một sự phát triển gây hiếu kì, vì mối quan hệ song phương này trước đây
chỉ xoay quanh những liên kết kinh tế. Câu chuyện này có ý rằng
Kazakhstan vẫn còn đề phòng trước những tham vọng chính trị của Nga, và
họ sẵn lòng nâng tầm mối quan hệ chính trị với Trung Quốc nhằm giúp
phòng vệ chống lại quá trình sáp nhập Á – Âu thêm nữa.
Ðiều chính yếu thôi thúc Trung Quốc bành trướng vào vùng Trung Á
hơn một thập niên qua chính là lối tư duy xu thời về kinh tế chứ không phải
do chiến lược ngoại giao – bằng việc hứa hẹn dầu, khí đốt và các thị trường
mới dành cho hàng hóa Trung Quốc. Nhưng tầm nhìn của Tập Cận Bình về
một Vành đai Kinh tế Con đường Tơ lụa đã đánh dấu một thay đổi cấp kì
về ngoại giao: Trung Quốc đang chủ động tìm cách tăng quyền thế của
mình ở những vùng biên cương phía Tây. Rốt cuộc, đây là chuyện hợp lí
khi sự hiện diện kinh tế ngày càng dấn sâu của Trung Quốc sẽ chuyển dịch
thành sức ảnh hưởng chính trị lớn hơn, bất luận Nga thích hay không. Ðiều
này chắc chắn sẽ thử thách mối quan hệ Trung – Nga, điều mà Ðại sứ Bắc
Kinh ở Moskva đã quả quyết là hiện đang “thần xỉ tương y (môi răng
