GIAI ĐIỆU GIÂY VÀ BẢN GIAO HƯỞNG VŨ TRỤ - Trang 366

hưởng hấp dẫn của những thiên thể quan thiết nhất, chẳng hạn như Mặt
trăng và bất cứ hành tinh nào đi qua gần trái đất nhất, tại thời điểm đang
xét. Các tính toán có thể sẽ trở nên khó khăn hơn theo mức độ các ảnh
hưởng hấp dẫn được tính đến trở nên phức tạp hơn, nhưng điều đó cũng
không che lấp triết lý của phương pháp nhiễu loạn: tương tác hấp dẫn Mặt
trời /trái đất cho chúng ta một sự giải thích gần đúng chuyển động của trái
đất, trong khi những phức tạp do các ảnh hưởng hấp dẫn khác chỉ dẫn tới
những hoàn thiện ngày càng tinh thêm mà thôi.
Phương pháp nhiễu loạn áp dụng rất tốt cho trường hợp này là bởi vì có
một ảnh hưởng vật lý nổi trội và điều này cho phép sự mô tả lý thuyết
tương đối đơn giản. Song, không phải bao giờ cũng như vậy. Ví dụ, nếu
như chúng ta quan tâm tới chuyển động của ba ngôi sao có khối lượng cỡ
như nhau, quay xung quanh nhau trong một hệ sao ba, thì trong trường hợp
này sẽ không có một quan hệ hấp dẫn duy nhất có ảnh hưởng lấn át các lực
hấp dẫn khác. Do đó, cũng sẽ không có một tương tác nổi trội duy nhất để
cho ta một đánh giá thô ban đầu, còn các hiệu ứng khác chỉ là những bổ
chính nhỏ. Nếu chúng ta cứ cố tình áp dụng lý thuyết nhiễu loạn, chẳng hạn
chỉ chọn lấy tương tác hấp dẫn giữa hai sao và dùng nó để có một đánh giá
thô ban đầu, thì chúng ta sẽ nhanh chóng phát hiện ra rằng phương pháp
của chúng ta đã thất bại. Bởi vì các tính toán của chúng ta sẽ cho thấy rằng,
những “bổ chính” đối với những chuyển động đã được tiên đoán do kể
thêm vào ngôi sao thứ ba sẽ không phải là nhỏ, mà thực tế cũng cỡ như
đánh giá thô ban đầu.
Điều này không phải xa lạ gì: chuyển động của ba người nhảy điệu “hora”
không giống chút nào với hai người nhảy điệu tănggô. Những giá trị “bổ
chính” lớn có ý nghĩa là phép gần đúng ban đầu đã quá xa đích và toàn bộ
sơ đồ tính toán của chúng ta được xây dựng trên lâu đài cát. Cũng cần lưu ý
rằng ở đây không đơn thuần chỉ là vấn đề đưa vào những bổ chính lớn do
tính đến ngôi sao thứ ba. Thực ra còn có hiệu ứng đôminô nữa: bổ chính
lớn có tác động đáng kể đến chuyển động của hai ngôi sao kia, và đến lượt
mình, hai ngôi sao đó lại có ảnh hưởng đáng kể đến chuyển động của ngôi
sao thứ ba, và cứ như vậy mãi. Mọi sợi chỉ của tấm vải hấp dẫn này đều có