GIAI ĐIỆU GIÂY VÀ BẢN GIAO HƯỞNG VŨ TRỤ - Trang 395

thứ hai ẩn giấu. Bằng cách bỏ đi giả thiết hằng số liên kết nhỏ và xét vật lý
của dây Heterotic - E khi hằng số liên kết lớn, chiều thứ hai sẽ hiện ra.
Phát hiện này không thể làm phương hại gì đến những kết luận mà chúng ta
đã trình bày trong các chương trước, nhưng nó buộc chúng ta phải nhìn
nhận những kết luận đó trong một khuôn khổ mới. Ví dụ, điều đó làm thế
nào phù hợp được với một chiều thời gian và chín chiều không gian được
đòi hỏi bởi lý thuyết dây? Từ chương 8 chúng ta đã biết rằng, hạn chế (10
chiều) đó là xuất phát từ việc đếm số hướng dao động của dây và từ yêu
cầu số chiều đó phải đảm bảo sao cho các giá trị xác suất của cơ học lượng
tử là có nghĩa. Chiều mới mà chúng ta vừa phát hiện ra không phải là
hướng mà dây Heterotic có thể dao động, vì nó là chiều bị khóa bên trong
“cấu trúc” của chính các dây. Nói một cách khác, khuôn khổ nhiễu loạn mà
các nhà vật lý đã dùng để rút ra đòi hỏi phải có 10 chiều không-thời gian,
đã ra giả thiết ngay từ đầy rằng hằng số liên kết của lý thuyết Heterotic - E
là nhỏ. Mặc dù mãi sau này mới được nhận ra, nhưng điều đó đã ngầm dẫn
tới hai phép gần đúng phù hợp với nhau: đó là chiều rộng của màng trên
hình 12.7 là nhỏ và chiều thứ mười một cũng nhỏ tới mức nó nằm ngoài
khả năng nhạy cảm của các phương trình nhiễu loạn. Sơ đồ gần đúng này
đã dẫn chúng ta tới một vũ trụ 10 chiều chứa đầy các dây một chiều. Bây
giờ thì chúng ta thấy rằng đó chỉ là một vũ trụ gần đúng của vũ trụ 10 chiều
chứa các màng hai chiều.
Thực ra, vì những lý do kỹ thuật, Witten đầu tiên phát hiện ra chiều thứ 11
khi nghiên cứu những tính chất liên kết mạnh của lý thuyết dây loại IIA
kia, nhưng ở đó câu chuyện cũng tương tự như chúng ta vừa trình bày ở
trên. Cũng như trong lý thuyết dây Heterotic - E, trong lý thuyết loại IIA
cũng có chiều thứ 11 có kích thước được chi phối bởi hằng số liên kết của
nó. Khi giá trị của hằng số này tăng, kích thước của chiều mới cũng tăng.
Nhưng khi này - Witten giải thích - thay vì bị kéo giãn ra thành một màng
như trong lý thuyết Heterotic - E, thì dây loại IIA lại phình ra thành một
“chiếc xăm”, như được minh họa trên hình 12.8. Lại một lần nữa, Witten
cho thấy rằng, mặc dù các nhà lý thuyết luôn xem các dây loại IIA là những
đối tượng một chiều, chỉ có chiều dài mà không có bề dày, nhưng quan