điểm đó chỉ là sự phản ánh của sơ đồ gần đúng nhiễu loạn trong đó hằng số
liên kết được giả thiết là nhỏ. Nếu như tự nhiên thực sự đòi hỏi giá trị nhỏ
của hằng số liên kết thì đó là phép gần đúng tin cậy được. Tuy nhiên,
những luận chứng của Witten và của các nhà vật lý khác trong cuộc cách
mạng siêu dây lần thứ hai đều đưa ra những bằng chứng mạnh mẽ cho thấy
rằng dây loại IIA về cơ bản là những màng hai chiều sống trong một vũ trụ
11 chiều.
Hình 12.8
Hình 12.8. Khi hằng số liên kết của lý thuyết loại IIA tăng, thì các vòng dây
một chiều được phình ra thành các đối tượng hai chiều nhìn giống như bề
mặt của chiếc xăm xe đạp.
Nhưng lý thuyết 11 chiều đó là gì? Ở năng lượng thấp (so với năng lượng
Planck), Witten và những người khác giải thích, lý thuyết đó có một gần
đúng là lý thuyết trường lượng tử siêu hấp dẫn 11 chiều đã bị bỏ rơi từ lâu.
Thế còn ở năng lượng cao, chúng ta có thể mô tả lý thuyết đó như thế nào?
Đây là một chủ đề hiện đang được xem xét một cách ráo riết. Từ các hình
12.7 và 12.8, chúng ta biết rằng lý thuyết 11 chiều phải chứa hai đối tượng
có quảng tính hai chiều, đó là các màng hai chiều, các đối tượng quảng tính
có số chiều khác cũng đóng vai trò rất quan trọng. Nhưng ngoài một mớ lộn
xộn những tính chất ra, hiện chưa có ai biết lý thuyết 11 chiều là cái gì cả.
Những tính chất định nghĩa nên lý thuyết đó là những tính chất nào? Nó
liên hệ như thế nào với vật lý mà chúng ta đã biết. Nếu như hằng số liên kết
