Việc chú ý phát triển nguồn nhân lực còn có tính truyền thống vì triết lý
cổ của Nhật dạy rằng:
Ông chủ kém là ông chủ để đất mọc toàn cỏ dại.
Ông chủ giỏi là ông chủ biết trồng lúa.
Ông chủ thông minh: biết làm cho đất màu mỡ.
Ông chủ sáng suốt: biết chăm sóc người làm.
M. Morishima cho biết, chính phủ Nhật Bản đã bắt tay vào việc tạo dựng
một hệ thống trường học hiện đại cùng với việc ban hành bakusei (Luật giáo
dục) vào năm 1872, tức là chỉ hai năm sau khi Anh thực hiện Luật giáo dục
và 7 năm sau khi Mỹ xóa bỏ chế độ nô lệ. Để làm điều này, người ta chia đất
nước thành khoảng 50.000 khu vực trường học phổ thông, trên cơ sở là mỗi
khu vực đảm nhận 600 người và đã áp dụng chế độ học tập bắt buộc trên
toàn quốc, thông qua việc xây dựng một trường học tại mỗi khu vực. Hơn
thế, những trường học này được tiêu chuẩn hóa và không phân biệt vị trí xã
hội, lý lịch hay giới tính của người học. Năm 1873 mới chỉ 28% tổng số dân
cư ở độ tuổi đến trường đi học, năm 1882, con số này là 50%, năm 1895 là
67% và năm 1904 đã đạt 98%.
Ở thế kỷ 21, lực lượng lao động tốt hơn những người xung quanh được
hiểu cao hơn: Ngoài việc được đào tạo bài bản để có các kỹ năng nghề
nghiệp tiên tiến, lực lượng lao động còn phải có thêm các kỹ năng mới, đặc
biệt trong đó là các kỹ năng sáng tạo và đổi mới.
Trước đây, nói đến sáng tạo và đổi mới, thường người ta cho rằng, chỉ
lĩnh vực nghiên cứu khoa học-kỹ thuật mới cần những nhân viên suy nghĩ
sáng tạo. Điều này được phản ánh trong câu chuyện sau:
“Một buổi tối E. Rutherford (nhà vật lý được giải thưởng Nobel) ghé vào phòng thí nghiệm. Mặc
dù đã rất muộn, một nhân viên của ông vẫn đang miệt mài làm thí nghiệm với các máy đo. Rutherford
hỏi: “Anh làm gì muộn vậy?”. Người nhân viên trả lời: “Thưa giáo sư, tôi làm việc”.
− Thế ban ngày anh làm gì?
− Tôi làm việc, tất nhiên.
