mà ít khi suy nghĩ về chúng và tìm cách cải tiến chúng. Vậy cách suy nghĩ
tự nhiên này diễn ra như thế nào?
Nghiên cứu và làm các thí nghiệm về quá trình suy nghĩ sáng tạo, các nhà
tâm lý mô tả: thông thường, khi có vấn đề, người giải hiểu nó không thật kỹ.
Dựa trên các kinh nghiệm, sự liên tưởng, liên quan đến những dữ kiện của
vấn đề cần giải quyết có phần tương tự với những bài toán đã giải trước đó,
người giải nghĩ ngay đến việc áp dụng các lời giải, ý tưởng và cách tiếp cận
sẵn có trong trí nhớ. Người giải tiến hành các phép thử đầu tiên. Sau khi
phát hiện những phép thử đó sai, người giải quay trở lại với đầu bài toán, cố
gắng hiểu bài toán đúng hơn rồi tiếp tục đưa ra các ý tưởng khác và quyết
định thực hiện ngay chúng để xem có phải là lời giải không. Kiến thức đã
học và kinh nghiệm riêng của người giải luôn có khuynh hướng đưa người
giải đi theo con đường mòn, đã hình thành trong não trước đó. Nếu các phép
thử lại tiếp tục sai, người giải mất tự tin dần, mặc dù người giải cố gắng rút
kinh nghiệm sau mỗi lần sai. Các phép thử mới trở nên lộn xộn hơn, nhiều
khi, chúng được đưa ra không ăn nhập gì với bài toán cho trước. Nếu các
phép thử này vẫn tiếp tục sai thì người giải có thể trở nên hoang mang và
làm các phép thử theo kiểu mò mẫm, hú họa dựa trên việc đặt các câu hỏi
đại loại như: "Nếu ta làm thế này thì sao?", "Nếu ta làm thế kia thì sao?"…
và rất mong có linh tính hoặc giác quan thứ sáu hoặc sự may mắn nào khác
mách bảo ý tưởng giải bài toán. Khi số các phép thử trở nên quá nhiều mà
bài toán vẫn không giải ra, người giải có thể cho rằng bài toán không đủ
điều kiện để giải hoặc kiến thức của mình còn thiếu, cần tìm sự trợ giúp từ
bên ngoài. Người giải có khi không còn tập trung chú ý giải nữa mà nhường
cho người khác. Thường thường, để giải bài toán phải tốn khá nhiều phép
thử – sai (bài toán càng khó, số phép thử – sai càng lớn) để cuối cùng có
phép thử là lời giải đúng. Mặc dù giải được bài toán, nhiều khi người giải
không lý giải được một cách lôgích vì sao mình có được ý tưởng đúng và
thường trả lời một cách chung chung kiểu: nghĩ mãi thì nó bật ra hoặc do
may mắn, ngẫu hứng, linh tính…
